On the air: verschil tussen versies

Uit B&G Wiki
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
 
(29 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 4: Regel 4:
| makers = [[#Makers|Makers]]
| makers = [[#Makers|Makers]]
| achtergrond_info = [[#Achtergrondinformatie|Achtergrondinformatie]]
| achtergrond_info = [[#Achtergrondinformatie|Achtergrondinformatie]]
| genre = Documentaire
| genre = [[:category:documentaire|Documentaire]]
| decennia = 1990-1999
| decennia = [[:category:1990-1999|1990-1999]]
| medium = televisie
| medium = televisie
| lengte = 33’59
| lengte = 33’59
Regel 11: Regel 11:
}}
}}


[[Afbeelding:ontheAir.jpg]]
===Beschrijving===
 
On the Air is een documentaire uit 1992 die gemaakt is in opdracht van de [[VPRO]] voor het programma [[Dokument]] van de [[NCRV]].  
 
On the Air is een documentaire over de ontwikkelingen in de radio waarin de vraag gesteld wordt of het einde van dat medium in zicht komt. In deze documentaire worden "medewerkers van alle tijden en alle smaken" aan het woord gelaten. Zo worden er korte uitspraken gedaan over 'het einde' van de radio en wordt verteld dat de [[TROS]] besloot “door te gaan met televisie”. De korte uitspraken worden in het begin van de documentaire, geheel in het thema van de radio, ‘afgestemd’ met het draaien van een radioknop.
 
De documentaire belicht met name bepaalde onderwerpen met betrekking tot de geschiedenis van de radio, zoals hoe het ontstond, de propagandistische doeleinden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog en ''Radio Oranje''. Maar de meeste aandacht wordt aan piraterij op land en op zee, met een korte uitstap naar het verdrag van Strassbourg uit 1974, en de verandering naar een horizontaal geprogrammeerde popzender met DJ's, die doelgroepgericht waren. Als laatste wordt het radiodatasysteem nog aangehaald.
 
Verder wordt in deze documentaire veel gebruik gemaakt van beeldmateriaal van vroeger. Je ziet beelden van 'achter de schermen', zoals een hoorspel, of de aankondiging van een bepaalde zender onder begeleiding van een orkest. Ook zie je beelden van zangers en sprekers, zoals nieuwslezers.
 
On the Air is uitgezonden op vrijdag 28 februari 1992 op Nederland 1 bij de [[NCRV]].


===Beschrijving===


Onder constructie ........
===Sprekers in de aflevering===
 
[[Hans Rosekrans]], [[Tanja Koen]] en [[Johan Bodegraven]] (NCRV)
 
[[Jack Spijkerman]] (VARA)
 
[[Adje Bouwman]] en [[Lex Harding]] (VOO)
 
[[Hans Le Poole]] (EO)
 
[[Frits Spits]] (NOS)


[[On the Air]] is een documentaire uit 1992 die gemaakt is in opdracht van de [[VPRO]] voor het programma [[Dokument]] van de [[NCRV]]. Onder deze laatste omroep is het programma ook uitgezonden.
[[Jan Steeman]] (AVRO)


On the Air is een documentaire over de ontwikkelingen in de radio en of het einde van dat medium in zich zou komen. In deze documentaire woorden medewerkers van alle tijden en alle smaken aan het woord gelaten. Zo worden er korte uitspraken gedaan over 'het einde' van de radio en wordt verteld dat de [[TROS]] zei dat ze door zouden gaan met met televisie. Deze korte uitspraken worden in het begin van de documentaire, geheel in het thema van de radio, gestuurd met het draaien aan een radioknop.
[[Klaas Samplonius]] (TROS)


De geschiedenis van de radio wordt verteld vanaf het begin op 24 maart 1919 met de heer Idzerda in samenwerking met Philips tot het punt waarop mensen waren gaan denken dat radio aan het verdwijnen was in 1992. De radio werd in het begin gebruikt door zuilen die ieder een radioprogramma kregen voor een beperkt aantal uitzenduren. Bij iedere omroep hoorde ook een eigen leus of overtuiging die met veel enthousiasme werd overgedragen via de radio.
[[Han Reiziger]] (VPRO)
Verder werd de radio gebruikt om muziek te spelen  waar iedereen naar kon luisteren of hoorspelen.


[[Skip Voogd]], [[Eddy Christiani]], [[Tony Berk]], [[Marc van Amstel]] en [[Leo van der Goot]] (piratenzender Radio Noordzee)


'''Propagandistische doeleinden'''
[[Jeroen van Inkel]] (piratenzender Radio Decibel)


In de documentaire wordt ook nog gesproken over de tijd van de radio in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1940 werd Nederland namelijk overvallen door de Duitsers. Zij maakten een eind aan het zuilensysteem op de radio en zorgden voor een staatsomroep. Deze omgooi maakte ook meteen de propagandistische waarde duidelijk van de radio. Dat wil zeggen dat de Duitsers de radio gebruikten om reclame te maken voor de Duitse gedachtegang van de Nazi's. De radio werd ingezet om Nederlanders naar hun kant toe te trekken.
[[Cees van Willigenburg]] (Radio Eemland)
Vele Nederlanders gaven echter toch de voorkeur aan Radio Oranje. De oplossing van de Duitsers was hiervoor dat alle radiotoestellen ingeleverd moesten worden en dat er een volksontvanger kwam, waarop alleen maar Duitse zenders binnenkwamen.
Nederlanders bleven echter nog in het geheim luisteren naar de uitzendingen van Radio Oranje en ze verstopten hun radiotoestellen dan ook, zodat deze hen niet afgepakt kon worden.


Na de oorlog schoot de verkoop dan ook weer flink omhoog. Er was nog steeds veel muziek en er kwamen vele hoorspelen, om als het ware de tijd in te halen.
[[Tante Eef]] (Religieuze Piraat)


Verder wordt er veel aandacht besteed aan piraterij op de radio. Er zijn vele nieuwe zenders, zowel op land als op water, ontstaan door de piraterij en dit bracht ook veel onrust met zich mee voor de regering, die het telkens maar weer aan banden probeerde te leggen. De regering tekende dan ook het verdrag van Strassbourg in 1974. Dit verdrag betekende een verbod voor zeezenders buiten de territoriale wateren, ondanks de vele protesten van vele luisteraars en omroepeigenaren. Vervolgens ontstonden er weer piratenzenders op het land met zelfgebouwde zenders. Landpiraterij heeft de aanzet gegeven tot lokale en regionale zenders.
[[Gerard van der Schaaf]] (Omroep Flevoland)


[[Rob van der Made]] (Stadsomroep Amersfoort)


'''Horizontaal geprogrammeerde popzender'''
[[Ton Lathouwers]] (Sky Radio)


De laatste ontwikkelingen van de radio worden in deze documentaire ook nog besproken. Zoals dat de tekst voor de radio niet meer vooraf geschreven werd, maar ter plekke werd verzonnen. De teksten waren hierdoor kort en het ging dan ook niet meer alleen om muziek op de radio, maar de manier van aankondigen werd ook belangrijk. Radiozenders kregen speciale DJ's (disk-jockeys) en voortaan was er elke dag op dezelfde tijd hetzelfde programma te beluisteren, zoals de 'Top 40'. Kortom: er was een nieuwe radio geboren. Een horizontaal geprogrammeerde popzender.
[[Jeroen Soer]] (Radio 10 Gold)


Nieuwe radiozenders werden ook doelgroepgericht. Dit gaf luisteraars de mogelijkheid voor een soort muziek te kiezen. Zo konden ze, als het ware, hun eigen muziek luisteren en hoefden ze ook niet voortdurend aan de knop te draaien om de radio bij leuke liedjes af te stemmen.
[[D. Tromp]] (Philips Research)


Een andere vernieuwing was het radio-datasysteem (als oplossing tegen satellietstations). Met behulp van dit systeem kon er informatie verstrekt worden via de radio in een auto bijvoorbeeld. Een programma of cassettebandje kon dan onderbroken worden voor verkeersinformatie of het nieuws. Zodra dit afgelopen was zou het bandje of programma weer hervat worden.
[[Wessel Dekker]]


[[Paul de Waart]]


In deze documentaire wordt verder veel gebruik gemaakt van beeldmateriaal van vroeger. Je ziet beelden van 'achter de schermen', zoals een hoorspel dat gedaan wordt, of de aankondiging van een bepaalde zender, onder begeleiding van een orkest. Ook zie je beelden van zangers en sprekers, zoals nieuwslezers.


===Makers===
===Makers===
Regel 69: Regel 87:
Eindredactie: [[Ger van Dongen]]
Eindredactie: [[Ger van Dongen]]


Productie: [[STS video]]
Productie: [[STS-video]]


Interviews: [[Rob Smulders]]
Interviews: [[Rob Smulders]]


Presentatie: [[Ati Dijckmeester]]
Presentatie: [[Ati Dijckmeester]]




'''Met dank aan:'''
'''Met dank aan:'''


Nederlands Omroep Museum (nu het [[Museum voor Beeld en Geluid]])
Nederlands Omroep Museum (nu: [[Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid]])


[[Philipsmuseum]]
[[Philipsmuseum]]
Regel 86: Regel 103:


[[Cabaret De Nieuwe Starters]]
[[Cabaret De Nieuwe Starters]]


===Achtergrondinformatie===  
===Achtergrondinformatie===  


Het medium [[televisie]] werd in de tijd van deze documentaire steeds populairder en men vroeg zich dan ook af of de radio zijn beste tijd niet had gehad. De radio had al een hele geschiedenis achter zich met etherpiraten, maar kon de radio de strijd met de televisie aan?
Het medium televisie werd in de tijd van deze documentaire steeds populairder en men vroeg zich dan ook af of de radio zijn beste tijd niet had gehad. In de documentaire wordt aangegeven dat de [[TROS]] zijn radiozender wil opgeven, maar dit is echter niet het geval. De [[TROS]] heeft namelijk nog steeds een radiozender. Dus wat was de reden voor deze documentaire?
 
De documentaire behandelt vragen als 'Wat is er van de Nederlandse radio geworden?' en 'Hoe heeft het zo ver kunnen komen met de radio?'. 'Hebben stations als ''Sky-Radio'', ''Power FM'', ''Radio Ten'' en de regionale zenders de slag om de luisteraars gewonnen?' en 'Kan Hilversum met zijn radiozenders (''Radio 1'' tot en met ''Radio 5'') daar nog iets tegenoverstellen?'.
 
Om antwoord te geven op deze vragen werd in het kader van [[Dokument]] deze aflevering ''On the air'', ook wel 'Voor wie niet horen wil...' uitgezonden. Met deze documentaire wordt aangetoond dat het medium radio vroeger een belangrijke rol speelde. Zo worden de voorbeelden aangehaald van WOII, [[Orson Welles]] met zijn hoorspel ''War of the Worlds,'' en zo te zien is in de nostalgische film ''Radio days'' van Woody Allan.
 
 
Uiteindelijk is te zeggen dat het een mooie documentaire is, maar dat het onderwerp overdreven is. De radio is natuurlijk nooit helemaal verdwenen, want ook nu wordt er nog volop geluisterd naar vele radiozenders. Uit documenten van onder andere het rapport van de commissie publieke omroep uit 1996 blijkt dat televisiestations en radiostations gingen samenwerken rond 1992 en dat de zendtijden van de regionale radio tussen 1990 en 1994 juist in 1992 toenamen, net als de reclame-inkomsten. Daar komt ook nog bij dat voor 1994, de lokale radio de meeste mensen bereikte (ten opzichte van lokale televisie, Tekst TV en teletekst). Als laatste geeft dit rapport ook nog aan dat in 1993 het dekkingspercentage van de lokale radio hoger is dan dat van de lokale televisie per provincie.
 
Verder is in 1992 ''Radio 538'' opgericht en op 13 juli 1992 ging ''Radio Noordzee'' weer, nu echter nationaal, van start. Dit was mogelijk omdat de mediawet zo gewijzigd werd dat de commerciële radio (en televisie) vanaf Nederlandse bodem mogelijk werd: Het maakte nu volwaardig deel uit van het Nederlandse medialandschap. Deze wetswijziging werd op 9 juli 1992 van kracht. 


Door de opkomst van televisie luisterden 2/3 van de luisteraars niet meer naar de radio. De radio ging dan ook vele veranderingen, zoals die hierboven al besproken zijn, instellen.  
Hiermee nam de populariteit toe van de commerciële muziekzenders, welke dan ook voorspoedig groeide, maar de publieke radiozenders verloren wel fors aan reclame-inkomsten door deze commerciële opmars. Uit de cijfers blijkt dan ook dat de radio nog altijd meer luisteraars heeft dan de televisiekijkers. Dit marktaandeel is onder andere veroorzaakt door de opmars van commerciële amusementszenders, zoals ''Sky Radio'' en ''Radio 538''. Piratenzenders, als ''Veronica'' en ''Radio Noordzee'', zijn hier de voorlopers van. Zij hebben hierbij dan ook de horizontale programmering centraal gesteld.  


De radio is natuurlijk nooit helemaal verdwenen, want ook nu wordt er nog volop geluisterd naar vele radiozenders. Het is een hele andere ervaring en vooral voor in de auto of tijdens het werk is het heerlijk om een muziekje te hebben. Dit is een functie van de radio, waar de televisie niet tegen op kan.


Deze documentaire kan dan wel als uitgangspunt hebben gehad ‘het einde van de radio’, maar het mag dan wel duidelijk zijn dat dit valse aannames waren. 'Het einde van de radio, zoals wij die kenden', is aannemelijker. De radio zou namelijk niet verdwijnen, maar heeft andere manieren van overleving gevonden.


[[category:Documentaire|On the Air]]
[[category:1990-1999|On the Air]]
[[category:Producties|On the Air]]


<br clear="all" />
[[category:documentaire]]
[[category:1990-1999]]
[[Category: Productielijst O]]

Huidige versie van 19 nov 2008 om 13:49

Periode1992
Beschikbaar in archiefBeeld en Geluid
GenreDocumentaire
Decennia1990-1999
Lengte33’59
Mediumtelevisie

Beschrijving

On the Air is een documentaire uit 1992 die gemaakt is in opdracht van de VPRO voor het programma Dokument van de NCRV.

On the Air is een documentaire over de ontwikkelingen in de radio waarin de vraag gesteld wordt of het einde van dat medium in zicht komt. In deze documentaire worden "medewerkers van alle tijden en alle smaken" aan het woord gelaten. Zo worden er korte uitspraken gedaan over 'het einde' van de radio en wordt verteld dat de TROS besloot “door te gaan met televisie”. De korte uitspraken worden in het begin van de documentaire, geheel in het thema van de radio, ‘afgestemd’ met het draaien van een radioknop.

De documentaire belicht met name bepaalde onderwerpen met betrekking tot de geschiedenis van de radio, zoals hoe het ontstond, de propagandistische doeleinden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog en Radio Oranje. Maar de meeste aandacht wordt aan piraterij op land en op zee, met een korte uitstap naar het verdrag van Strassbourg uit 1974, en de verandering naar een horizontaal geprogrammeerde popzender met DJ's, die doelgroepgericht waren. Als laatste wordt het radiodatasysteem nog aangehaald.

Verder wordt in deze documentaire veel gebruik gemaakt van beeldmateriaal van vroeger. Je ziet beelden van 'achter de schermen', zoals een hoorspel, of de aankondiging van een bepaalde zender onder begeleiding van een orkest. Ook zie je beelden van zangers en sprekers, zoals nieuwslezers.

On the Air is uitgezonden op vrijdag 28 februari 1992 op Nederland 1 bij de NCRV.


Sprekers in de aflevering

Hans Rosekrans, Tanja Koen en Johan Bodegraven (NCRV)

Jack Spijkerman (VARA)

Adje Bouwman en Lex Harding (VOO)

Hans Le Poole (EO)

Frits Spits (NOS)

Jan Steeman (AVRO)

Klaas Samplonius (TROS)

Han Reiziger (VPRO)

Skip Voogd, Eddy Christiani, Tony Berk, Marc van Amstel en Leo van der Goot (piratenzender Radio Noordzee)

Jeroen van Inkel (piratenzender Radio Decibel)

Cees van Willigenburg (Radio Eemland)

Tante Eef (Religieuze Piraat)

Gerard van der Schaaf (Omroep Flevoland)

Rob van der Made (Stadsomroep Amersfoort)

Ton Lathouwers (Sky Radio)

Jeroen Soer (Radio 10 Gold)

D. Tromp (Philips Research)

Wessel Dekker

Paul de Waart


Makers

Regie: Fritz de With

Camera: Fritz de With

Geluid: John Nieuwland

Licht: Flip Weis

Grafische Vormgeving: Frederik le Blanc

Vormgever: Bob Aardewerk

Montage: Video-Centrum-Nederland

Redactie: Netty de With

Redactie-assistentie: Petra de Niet, Els van Weerd

Eindredactie: Ger van Dongen

Productie: STS-video

Interviews: Rob Smulders

Presentatie: Ati Dijckmeester


Met dank aan:

Nederlands Omroep Museum (nu: Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid)

Philipsmuseum

Lapré Dance Company

Cabaret De Nieuwe Starters


Achtergrondinformatie

Het medium televisie werd in de tijd van deze documentaire steeds populairder en men vroeg zich dan ook af of de radio zijn beste tijd niet had gehad. In de documentaire wordt aangegeven dat de TROS zijn radiozender wil opgeven, maar dit is echter niet het geval. De TROS heeft namelijk nog steeds een radiozender. Dus wat was de reden voor deze documentaire?

De documentaire behandelt vragen als 'Wat is er van de Nederlandse radio geworden?' en 'Hoe heeft het zo ver kunnen komen met de radio?'. 'Hebben stations als Sky-Radio, Power FM, Radio Ten en de regionale zenders de slag om de luisteraars gewonnen?' en 'Kan Hilversum met zijn radiozenders (Radio 1 tot en met Radio 5) daar nog iets tegenoverstellen?'.

Om antwoord te geven op deze vragen werd in het kader van Dokument deze aflevering On the air, ook wel 'Voor wie niet horen wil...' uitgezonden. Met deze documentaire wordt aangetoond dat het medium radio vroeger een belangrijke rol speelde. Zo worden de voorbeelden aangehaald van WOII, Orson Welles met zijn hoorspel War of the Worlds, en zo te zien is in de nostalgische film Radio days van Woody Allan.


Uiteindelijk is te zeggen dat het een mooie documentaire is, maar dat het onderwerp overdreven is. De radio is natuurlijk nooit helemaal verdwenen, want ook nu wordt er nog volop geluisterd naar vele radiozenders. Uit documenten van onder andere het rapport van de commissie publieke omroep uit 1996 blijkt dat televisiestations en radiostations gingen samenwerken rond 1992 en dat de zendtijden van de regionale radio tussen 1990 en 1994 juist in 1992 toenamen, net als de reclame-inkomsten. Daar komt ook nog bij dat voor 1994, de lokale radio de meeste mensen bereikte (ten opzichte van lokale televisie, Tekst TV en teletekst). Als laatste geeft dit rapport ook nog aan dat in 1993 het dekkingspercentage van de lokale radio hoger is dan dat van de lokale televisie per provincie.

Verder is in 1992 Radio 538 opgericht en op 13 juli 1992 ging Radio Noordzee weer, nu echter nationaal, van start. Dit was mogelijk omdat de mediawet zo gewijzigd werd dat de commerciële radio (en televisie) vanaf Nederlandse bodem mogelijk werd: Het maakte nu volwaardig deel uit van het Nederlandse medialandschap. Deze wetswijziging werd op 9 juli 1992 van kracht.

Hiermee nam de populariteit toe van de commerciële muziekzenders, welke dan ook voorspoedig groeide, maar de publieke radiozenders verloren wel fors aan reclame-inkomsten door deze commerciële opmars. Uit de cijfers blijkt dan ook dat de radio nog altijd meer luisteraars heeft dan de televisiekijkers. Dit marktaandeel is onder andere veroorzaakt door de opmars van commerciële amusementszenders, zoals Sky Radio en Radio 538. Piratenzenders, als Veronica en Radio Noordzee, zijn hier de voorlopers van. Zij hebben hierbij dan ook de horizontale programmering centraal gesteld.


Deze documentaire kan dan wel als uitgangspunt hebben gehad ‘het einde van de radio’, maar het mag dan wel duidelijk zijn dat dit valse aannames waren. 'Het einde van de radio, zoals wij die kenden', is aannemelijker. De radio zou namelijk niet verdwijnen, maar heeft andere manieren van overleving gevonden.