VPRO
Omroepvereniging VPRO is opgericht op 29 mei 1926.
Vrijzinnig
De naam V.P.R.O. was oorspronkelijk de afkorting van Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep. De omroep had het vooral in de beginjaren moeilijk, als laatste opgericht van de oorspronkelijke omroepers in de beginperiode, waarin het niet veel zendtijd kreeg en regelmatig moest wisselen van zender. Pas na het Zendtijdbesluit van 1930 kreeg de VPRO een vaste plaats in het Hilversums bestel. Tot in de jaren zestig werden vooral kerkdiensten en cultuurprogramma's door de omroep uitgezonden. Grote namen in de beginjaren waren Nicolette Bruining, die dertig jaar voorzitter was, en Everhard Spelberg.
Aan het einde van de jaren 60 vond echter een cultuuromslag plaats die resulteerde in een 'paleisrevolutie': een nieuwe generatie programmamakers wist op de ledenvergadering een statutenwijziging te bewerkstelligen, die tot gevolg had dat bij de VPRO voortaan niet meer de dominees aan het roer stonden, maar vertegenwoordigers van de flowerpowergeneratie. De omroep maakte vervolgens naam als brenger van baanbrekende, vernieuwende, en op een heel eigen wijze, vrijzinnige programma's. De naam V.P.R.O. werd gewijzigd in VPRO om aan te geven dat de oorspronkelijke betekenis van de letters definitief was losgelaten. De statutaire naam is thans Omroepvereniging VPRO.
Radio
De VPRO-radio is sinds de 'revolutie van de jaren 60' tot eind jaren 90, onder bescherming van zijn toenmalige directeur Jan Haasbroek en met medewerking van zijn tweelingbroer Nico Haasbroek, ontwikkeld en uitgegroeid tot het meest opmerkelijke instituut van de Nederlandse radio. Wim Noordhoek en Jan Donkers waren de eersten die aandacht besteedden aan alternatieve muziek, onder andere in de Joe Blow Show.
Vanuit één van de zgn. 'VPRO-villa's' aan de 's Gravelandseweg te Hilversum, waar de VPRO gevestigd was, werd vanuit Het Gebouw wekelijks het gelijknamige 'totaal-programma' voor het grootste gedeelte 'live' uitgezonden onder leiding van Henk van Hoorn en Peter Flik met Ton van der Graaff, Geert Harms, Anton de Goede voor de binnenlandse reportages en stevige interviews, met Roel van Broekhoven, Djoeke Veeninga, Fieneke Diamand en Dini Bangma voor de 'buitenland'-afdeling NL, met bijdragen van Geert Mak, Ischa Meijer, Klaas Vos, Anton Constandse, Wim T. Schippers/Jacques Plafond, Rogier Proper, met het humoristische "persbureau" DPA van Hans Dorrestijn, dit alles gepresenteerd en ingeleid door Stan van Houcke, Harmke Pijpers en Cor Galis.
Televisie
In de jaren zeventig werd de omroep bekend door de programma's Het Gat van Nederland van o.a. Hans Keller, Jaap Drupsteen, Theo Uittenbogaard, Hans Verhagen, de Fred Haché Show van o.a. Wim T. Schippers, Gied Jaspars, Berichten uit de Samenleving van o.a. Ad 's-Gravesande, Rob Klaasman, en Gerard Pâques Machiavelli van o.a. Jan Blokker, Frank Wiering, en documentaires van o.a. Cherry Duyns, Netty Rosenfeld en Ruud van Hemert. Televisiedirecteur Arie Kleijwegt verdedigde in die jaren de zogeheten 'autonomie van de programmakers' vurig tegen een ten dele vijandige buitenwereld van omroepbestuurders en overheden, die het vrijzinnig gebruik van het medium verfoeiden.
In de jaren tachtig werd de VPRO de omroep van Het Simplisties Verbond van Kees van Kooten en Wim de Bie, BGTV van o.a. Emile Fallaux en Jan Eilander, en Diogenes van o.a.Jan Blokker, Roel van Broekhoven, Jos de Putter en Hans Fels; in de jaren negentig van DNW/De Nieuwe Wereld van o.a. George Brugmans en Frank Wiering , Noorderlicht, en Theo en Thea van Arjan Ederveen en Tosca Niterink; en meer recent van Hertenkamp, Jiskefet, Tegenlicht en R.A.M..
Digitale media
De VPRO was één van de eerste omroepen die sterk op het internet vertegenwoordigd waren en uitzendingen online beschikbaar stelde. Uit onvrede met het beleid van 3FM werd 3VOOR12 opgericht, feitelijk het eerste themakanaal van de publieke omroep.
Villa VPRO
Sinds 1998 is de VPRO gehuisvest in Villa VPRO, een eigenzinnig vormgegeven kantoorpand, ontworpen door het[architect]]enbureau MVRDV, dat een verzameling van elf door Hilversum verspreide villa's vervangt.
Popmuziek
Sinds de cultuuromslag van eind jaren '60 heeft de VPRO steeds een belangrijke rol gespeeld in de doorbraak van vele onderstromen in de popmuziek zoals aanvankelijk beatmuziek, maar later ook reggae, Punk, New wave, hiphop, House, Grunge en 'wereldmuziek'. Dit gebeurde vooral op de radio en de VPRO heeft een reputatie opgebouwd in het uitnodigen van onbekende of doorbrekende bands, en er werden soms platen uitgebracht.
