EO: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
(7 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1: | Regel 1: | ||
{{ Infobox Omroep | {{ Infobox Omroep | ||
| illustratie = | | illustratie = Eo-logo-2019.png | ||
| naam = Evangelische Omroep | | naam = Evangelische Omroep | ||
| oprichting_datum =21 april 1967 | | oprichting_datum =21 april 1967 | ||
Regel 8: | Regel 8: | ||
| status= A-status | | status= A-status | ||
| trivia = | | trivia = | ||
| aanvullende_info = [[EO-televisievormgeving|Televisievormgeving]] | | aanvullende_info = [[EO-televisievormgeving|Televisievormgeving]]<br>[[EO in jaartallen]] | ||
| externe_info = [http://www.eo.nl officiële site] | | externe_info = [http://www.eo.nl officiële site] | ||
| onderschrift = EO logo ( | | onderschrift = EO logo (2019) | ||
}} | }} | ||
Regel 17: | Regel 17: | ||
[[Category: Zendgemachtigden]] | [[Category: Zendgemachtigden]] | ||
===Aanloop=== | |||
Het is november 1965 wanneer de broeders [[Jan Kits]] en [[Johan van Oostveen]] op de knieën gaan om de Heer leiding en hulp te vragen bij de oprichting van een Evangelische Omroep. Aanleiding is het besluit van de [[NCRV]] dat de jaarlijkse spreekbeurten van de Nederlandse Christelijke Gemeenschapsbond (NCGB) voor de radio beëindigd worden vanwege een reorganisatie. Van Oostveen (lange tijd algemeen leider van de Gemeenschapsbond) en Kits beleggen een vergadering in ’t Brandpunt in Doorn, waar een commissie in het leven wordt geroepen die de mogelijkheden moet onderzoeken om tot Evangelische radio- en televisie-uitzendingen te komen. Bij de organisatie bestaat de intentie om met de NCRV tot samenwerking te komen, maar gesprekken en/of briefwisselingen hierover lopen in 1968 definitief stuk. | |||
Het is kort dag voordat de eerste radio- en televisie-uitzendingen moeten plaats vinden. Praktische kennis voor de ontwikkeling van programma’s is amper aanwezig binnen de organisatie. [[Johan Koekoek]] zegt zijn baan als artdirector bij een reclamebureau op en gaat als programmaleider met een klein team van vrijwilligers en parttime medewerkers werken aan tv-programma’s. Medeoprichter [[Albert Ramaker]] (achtergrond bij | Op 21 april 1967 vindt de oprichting plaats van De Evangelische Omroep (DEO). Na aantijgingen van blasfemie, besluit men de naam EO aan te nemen. De basis van de organisatie bestaat naast evangelische ook uit vertegenwoordigers van reformatorische kerken. Doelstelling van de omroep is het Evangelie te laten doorklinken in alle geledingen van de maatschappij. Een grote advertentiecampagne heeft effect; op 1 april 1969 zijn 20.000 leden ingeschreven. Ruim genoeg voor de vereiste 15.000 benodigde leden voor de aanvraag van zendtijd als aspirant-omroep. Op 2 december 1969 bevestigt een brief van het ministerie van CRM de toekenning van zendtijd per 1 april 1970. | ||
Het is kort dag voordat de eerste radio- en televisie-uitzendingen moeten plaats vinden. Praktische kennis voor de ontwikkeling van programma’s is amper aanwezig binnen de organisatie. [[Johan Koekoek]] zegt zijn baan als artdirector bij een reclamebureau op en gaat als programmaleider met een klein team van vrijwilligers en parttime medewerkers werken aan tv-programma’s. Medeoprichter [[Albert Ramaker]] (achtergrond bij Trans World Radio) neemt de leiding over de radioafdeling. Zijn zoon [[Oswin Ramaker]] en diens vrouw [[Marleen Ramaker]], bezoeken in juni van 1969 een mediacongres in de VS. Ze enthousiasmeren daar radioproducer [[James Draper]] voor het EO-initiatief. Als coach voor de radioafdeling is hij niet de enige Amerikaan in dienst van de EO. Filmproducer en regisseur van de cultfilm ‘The Blob’, [[Irvin Yeaworth]] treedt in de beginperiode op als coach voor de televisieafdeling. Later wordt hij opgevolgd door de Canadese regisseur [[Jim Schwackhammer]]. Vanuit de Nederlandse omroepverenigingen zijn er amper ervaren medewerkers die zich geroepen voelen het ‘Woord voor de wereld’ te brengen. [[NOS]]-hoorspelactrice [[Ingrid Heinsius]] en [[WNR]]-radiojournalist [[Bert Pol]] zijn uitzonderingen. | |||
“We hebben een Woord voor de wereld! Deze blijde boodschap is ‘anders’ dan de oppervlakkige pret van de wereld… Die pret dient steeds meer als verdoving, als roes om de leegte te vullen.” In het introductienummer van de EO-omroepgids | “We hebben een Woord voor de wereld! Deze blijde boodschap is ‘anders’ dan de oppervlakkige pret van de wereld… Die pret dient steeds meer als verdoving, als roes om de leegte te vullen.” In het introductienummer van de EO-omroepgids Visie, zet het bestuur de richtlijnen voor de programmering uiteen. ‘Eenvoud’ is het sleutelwoord voor de televisieprogrammering die wegens een tekort aan Nederlandse medewerkers, nog voor een groot gedeelte uit buitenlandse producties zal bestaan. Een uur tv per week wordt voor de helft gevuld met een film, een kwartier religieuze muziek, tien minuten actualiteit met de Bijbel als achtergrond en tenslotte zal een specialist inhaken op de vertoonde film en de kijker confronteren met het Evangelie. | ||
De aankondiging komt grotendeels overeen met de eerste tv-uitzending op 3 april 1970. De heer J.J. Rippen opent het programma met een welkom aan de kijker. Met ''[[Verborgen schatten]]'' start de eerste serie natuurfilms. In het eerste nummer van de ‘’EO Visie’’ (eerder verscheen al wel een introductienummer), wordt middels een ruim artikel verantwoording afgedragen over de producent van de film, het ‘’Moody Institute of Science’’. “Het is hun bedoeling dat door middel van deze films de mensen oog zullen krijgen voor de wonderen van God’s Schepping”. ''[[Rotterdam zingt]]'' brengt koor en samenzang vanuit ‘De Doelen’ in Rotterdam met [[Arie Pronk]] als dirigent. Het programma wordt afgesloten met een overzicht van komende programma’s van de Evangelische Omroep. | |||
===Jaren 70=== | |||
“Het imago van de EO moet zijn: eigentijds, integer, positief, hulpvaardig”, aldus de EO strategienota van 1969. Filmproducties van het ''Moody Institute of Science'' blijven de televisieprogrammering in het eerste jaar vullen. Een enkele keer is een film te zien van de Canadese regisseur en tv-coach van de EO, [[Jim Schwackhammer]]. Zo schenkt de Canadese regering bijzonder archiefmateriaal voor zijn ''[[Geloven in oorlogstijd]]''. De boodschap: zelfs in oorlogstijd tilt het geloof in de liefde van God de mens boven het bitterste lijden uit. | |||
Met het behalen van de C-status in oktober 1972, staat de omroep voor de uitdaging een volledig programma te bieden. Meer diversiteit is wettelijk vereist. De Bijbel blijft de norm, maar zoals dominee Glashouwer stelt zijn de lachspieren onderdeel van God’s schepping. | |||
Veel gelachen wordt er echter nog niet in de beginjaren, de programma’s kennen een sobere toon. De omroep is een vereniging van leken die het televisievak nog moeten leren kennen. Een van Schwackhammer’s trainees [[Hans van Seventer]], ontvangt ‘zomaar een christen’ in het praatprogramma ''[[Close up]]''. Het concept komt ook terug in ''[[De wind blaast waarheen hij wil]]'', met in de loop der jaren presentatie van [[Dirk Jan Bijker]] (1971), [[Henk Binnendijk]] (1973), [[Hans le Poole]] (1973), [[Emerson Vermaat]] (1974) en [[Marieke Tichelman]] (1979). Gesproken wordt met Nederlanders die een bijzonder relatie hebben met Jezus. Muzikaal wordt het als Jazzmuzikant [[Carel Heinsius]] religieuze artiesten ontvangt in ''[[Een handvol muziek]]''. De kunstvorm wordt sowieso gezien als een uitstekende manier om een “interpretatie te gegeven van de enige weg: Jezus Christus”. Visie kondigt zo het programma ''[[Muziek uit studio 4]]'' aan waarin [[Ko Durieux]] en later [[Wim Klein Haneveld]] vooral buitenlandse (gospel)-artiesten ontvangen. Regisseur [[Franz Arnold]] brengt met ''[[Muziek motief]]'' optredens van onder meer de platinablonde countryzangeres Evie Tornquist in beeld. De bekeerde Gert en Hermien komen ook op bezoek en presentator [[Carel Heinsius]] speelt vrolijk met zijn gasten mee. Liefhebbers van klassieke muziek vinden hun heil in ''[[Horen en zien]]'', koorzang is er in ''[[Van u wil ik zingen]]'' onder presentatie van onder meer [[Heleen van Dijk]]. | |||
Vernieuwend is de [[EO]] in 1971 met het eerste middagprogramma van Nederland ''[[Van hart tot hart]]'', dat is afgestemd op de aan huis gebonden. Actief is de omroep vanaf 1972 met ''[[Metterdaad]]'', een stichting en programma dat zich inzet voor christelijke projecten wereldwijd. Het magazine ''[[Open huis (EO)]]'' start in 1973 met medewerking van onder andere [[Dick Baarsen]] en [[Lanny Tan]]. Ietwat kleinburgerlijk zijn onderwerpen over volksdansen in Markelo en het gedrag van de sportvisser aan de waterkant. Volkscultuur komt ook uitgebreid terug in het magazine ''[[Holland ze zeggen…]]'', met aandacht voor lokale gewoonten, levensstijlen en gebruiken in de vaderlandse provincies. Over de landsgrens gaan cameraman [[Harry König]] en regisseur [[Dirk Jan Bijker]] in 1972. Met meer dan 10 uur filmmateriaal keren zij terug van een reis naar Israël. Hoogtepunten worden verwerkt in het ‘filmgedicht’ ''[[Stromen van levend water]]'' naar Johannes, dat muzikaal wordt ondersteund door het ‘Deo Cantemus’-koor onder leiding van [[Arie Pronk]]. | |||
[[Wim de Knijff]] en [[Dolf van Roode]] praten in ''[[Voor de kinderen]]'' met de jongste gelovigen over dingen die je niet kunt zien en er ‘toch wél zijn’. De jongens en meisjes van de bijbelclubs uit Den Helder zijn afkomstig van de school van meester De Knijff. In ''[[Zolder 9]]'' leren kinderen bijbelse principes van de marionetpoppen Manneke en Kanneke. Babyboomers De Knijf en Van Roode zijn vrij in de ontwikkeling van hun kinderprogramma’s, verkondiging van het Woord middels marionetpoppen gaat het EO-bestuur te ver. Animatiefiguurtjes Bas en Barbara zijn wel blijvertjes in [[''De kinderkrant]]''. Knutselgrapjes, proefjes en reportages gepresenteerd door [[Wim de Knijff]] en [[Lanny van Rhee]], vormen de basis voor het langlopende programma. Voor jongeren is het programma ''[[Windkracht 16]]'' van [[Henk Binnendijk]], waarin vragen aan de orde komen als over sex voor het huwelijk, het ontstaan van de mensheid en de waarheid van de bijbel. In 1979 start bovendien ''[[Ronduit-tv]]'' onder presentatie van [[Jan van den Bosch]] en [[Alma de Vries]]. | |||
In het introductienummer van de EO Visie stelt [[Ds. W. Glashouwer]] nog dat er van dagsluitingen geen sprake zal zijn. Al in het begin van de jaren zeventig nemen de voorzitter en zijn zoon [[W.J.J. Glashouwer]], tóch dagsluitingen voor zijn rekening. Aan omroepsters als schoondochter [[Marianne Glashouwer]] en [[Nen van Ramshorst]] de taak om liggend op de grond met een bezem, hun slechtziende voorzitter in te seinen voor de start van zijn televisiepreek. Met opgeheven vinger wordt de kijker duidelijk gemaakt waarom de EO tegen abortus, jeugdcultuur en alternatieve religies is. Het zijn standpunten waarop niet wordt afgeweken. De komst van directeur [[L.P. Dorenbos]] in 1974 versterkt de confronterende koers van de omroep. Nog in 1978 zal hij verklaren: “We leven in een tijd van geestelijke milieuvervuiling, omdat de samenleving wordt vergiftigd met seks, geweld en dronkenschap. Het huwelijk staat op de helling. Terreur en linkse indoctrinatie beheersen de media en de universiteiten.” | |||
Het Woord van God dient als dijk tegen de stroom van verwereldlijking. Actualiteiten worden dan ook belicht met de Bijbel in de hand. Op de radio is er ''[[Klankbord]]'', op televisie verschijnt ''[[Nader bekeken]]''. Oud chef-sport van het Rotterdammer Kwartet, [[Meindert Leerling]] verzorgt de eindredactie. Presentatie is naast Leerling zelf, in handen van [[Peter Vedder]] en [[Heleen Verhagen]]. Journalist Aad Kamsteeg levert als EO’s eigen [[G.B.J. Hilterman]], commentaar op het wereldnieuws. Objectiviteit is geen uitgangspunt. De EO keert zich tegen evolutie, communisme, staking, abortus, emancipatie van vrouwen, occultisme, maar ook tegen de Wereldraad van Kerken. Oud directeur [[Ad de Boer]] vertelt in zijn ''Adieu'': "De visie op Israël is gebaseerd op het Oude Testament, tegen ontruiming van Gaza. Gescheiden ontwikkeling van ‘zwart’ en ‘blank’ in het Zuid-Afrika van de Apartheid is niet ongewenst. Afkeurend staat men wel tegenover kleine apartheid, de ontzegging voor ‘zwarten’ van toegang tot bepaalde faciliteiten." Zeker in de beginperiode krijgt de kijker dan ook de tijd om het ‘wereldse’ nieuws te laten bezinken. Het logo van Nader bekeken verschijnt in beeld, religieuze muziek verzet de gedachten. | |||
Ook in documentaires en reportages klinkt de krachtige toon van de omroep door, al ligt het bestuur soms overhoop met haar tv-makers. Zo neemt de EO stelling vóór de Noord-Ierse protestanten van ds. Ian Paisley. De Visie van 30 juni 1974 meldt: “De Noord-Ierse protestanten zijn terecht beducht voor de vereniging met het Zuiden. Ook vanuit de historie weten zij dat de politieke en kerkelijke leiding in het Zuiden niet te vertrouwen is. In de tweede wereldoorlog bood de Ierse republiek nauwelijks bedekte steun aan Hitler.” | |||
De documentaire ''[[Voor God en Ulster, hoop of puinhoop]]'' van [[Ko Durieux]] uit 1973 geeft een iets milder beeld over de strijd tussen protestanten en rooms-katholieken. Rode draad in de uitzending is de verzoening tussen de twee in Jezus Christus, hetgeen zorgt voor een heftige botsing binnen de omroep. De strijd tegen abortus wordt in 1975 verbeeldt in een documentaire met de titel ''[[Het kind dat geen stem krijgt]]''. Regisseur [[Meindert Leerling]] tracht in een scène het wonder van de bevalling te filmen, maar wordt daarin gecensureerd door het bestuur. | |||
De EO levert een tegengeluid in een snel veranderende wereld. De koers van de [[EO]] kan volgens directeur [[L.P. Dorenbos]] niet confronterend genoeg zijn. Programma’s richten zich enkel tot de eigen parochie, van evangeliseren is geen sprake. Redelijk pragmatisch is nog ''[[Één lichaam]]'' waarin dominee [[Willem J.J. Glashouwer]] tracht een manier te vinden om te komen tot een bruisend nieuw gemeenteleven, zoals het was in de oorsprong van het christendom, de tijd van het Nieuwe Testament. Theoloog Francis Schaeffer praat over het verval van de Westerse cultuur in ''[[Hoe zouden wij dan leven?]]''. Centraal in de meeste religieuze programma’s staat echter het spanningsveld tussen de evolutieleer en het scheppingsverhaal uit de Bijbel. Glashouwer presenteert de educatieve serie ''[[De Bijbel open]]'', waarin archeologen, dominees en rabbijnen hem ondersteunen in zijn argumentatie voor het creationisme. Ter promotie van het programma ''[[Adam of aap]]'' verspreidt de EO een spiegeltje met op de achterkant een aap. De streng bebaarde [[Koos van Delden]] zet het uit de VS overgewaaide begrip ‘intelligent design’ uiteen. Het gevaar van occultisme staat centraal in ''[[Op zoek naar het hogere]]''. [[Willem J.J. Glashouwer]] praat er met [[Willem J. Ouweneel]] over de ‘De mens van de twintigste eeuw op zoek naar het hogere’. Ouweneel stelt dat door het dorre materialisme en de consumptiemaatschappij, een oude hunkering boven komt waarin men op zoek gaat naar een tegenwicht, niet het occultisme maar Jezus Christus is daarbij het antwoord. | |||
===Jaren 80=== | |||
De strenge koers onder directeur Dorenbos zet zich voort in de jaren tachtig. Er is sprake van een geestelijke strijd tegen de erkenning van homoseksualiteit, abortus en euthanasie. EO Visie stelt dat de Wet Gelijke Behandeling tal van Christelijke instellingen bedreigt: “Het zal onmogelijk worden van werknemers te verlangen dat ze zich gedragen naar Gods Woord.” Vrij vertaald betekent het dat de omroep werknemers wil kunnen weigeren die ongetrouwd samenwonen of een homofiele relatie hebben. “Als we zeggen dat de Bijbel onze grondslag is, willen dat ook in de praktijk waarmaken.” Acties door homovereniging COC volgen. Er wordt gebeld met de omroep met de vraag of praktiserende homo’s lid kunnen worden van de EO. De antwoorden worden op band opgenomen en door de [[VPRO]] radio afgedraaid. | |||
De educatieve serie ''[[De Bijbel open]]'' krijgt een vervolg. [[W.J.J. Glashouwer]] gaat in ''[[Het ontstaan van de wereld]]'' op zoek naar de oorsprong van het leven. Het fundamenteel creationistisch uitgangspunt wordt gevoed door de inbreng van theoloog Francis Schaeffer en de christelijke wetenschappers Arthur Wilder Smith en C.L. Burdick. ''[[De nieuwe mens]]'' met [[Dolf van Roode]] schetst de bedoelingen en gevolgen van de filosofische stroming Frankfürter Schule. ‘Christenen te wapen!’ is de kreet waarmee de EO naar buiten treedt. [[L.P. Dorenbos]] spreekt over “demonische krachten die zijn losgebroken, als politiehonden moeten worden ingezet tegen vrouwen die…protesteren tegen abortus.” | |||
De christelijke samenleving in Nederland ligt onder vuur, gevoelige onderwerpen die raken aan de christelijke beginselen zijn actueel. [[Henny Ruckert]], [[Marjan Moolenaar]] en [[Janny Fijnvandraat]] zijn de gezichten die de actualiteit belichten in ''[[Tijdsein]]'', een samenvoeging van ''[[Klankbord]]'' en ''[[Nader bekeken]]''. [[Willem Glashouwer]] en later [[Andries Knevel]] bespreken in ''[[De toren van Babel]]'' stevige actuele onderwerpen als genetische manipulatie, de informatiemaatschappij en AIDS. | |||
Een muzikaal intermezzo in het avondprogramma is ''[[Klankkleur]]''. Lichte religieuze muziek van artiesten als Donny Monk en Act One Company verzet de zin van de kijker na ''[[Tijdsein]]'' en ''Babel''. Wat volgt is bijbelstudie in programmaseries als ''[[Op weg naar het beloofde land]]''. Presentator [[Henk Binnendijk]] reist door Egypte om het verhaal van de Israëlieten uit het boek Exodus visueel te maken. Binnendijk herhaalt de formule later onder meer in ''[[Zoals Mozes]]'', ''[[De bergrede]]'' en ''[[Het Evangelie naar Johannes]]''. Het zijn stevige verhandelingen van de Bijbelse verhalen, EO Visie publiceert ondersteunend materiaal. | |||
Toch beginnen in de loop van de jaren tachtig programma’s een meer open karakter te krijgen. [[Henriëtte Laan]] presenteert ''[[3 x M]]'', More Message in the Media; ‘Meer evangelie in de media’. Evangelisatorisch jaar 1982 ziet ''[[Er is hoop]]'', een ‘Pleidooi voor de aarde’. In een rechtstreeks programma treden kijkers telefonisch als getuigen of vraagsteller op. Baanbrekend voor de EO is ''[[God verandert mensen]]'', een rechtstreeks evangeliserend tv-programma. Presentatoren [[Feike ter Velde]] en [[Wiesje Hoekendijk]] ontvangen gasten die vertellen hoe God hun leven veranderde. Het is het eerste EO-programma dat gericht is op de bekering van ongelovigen. [[Henk Binnendijk]] trekt met ''[[Hart op de tong]]'' Nederland in om mensen te confronteren met de ‘ernstige vraag’: gelooft u in God? De antwoorden zijn voor Binnendijk soms net zo confronterend als zijn vraag. Het bevalt niet ieder bestuurslid: “De EO is allereerst opgericht om de achterban te bedienen” en “Wat goed is voor de achterban, is ook goed voor de rest van ons volk.” | |||
Nadat in april 1983 per estafette 80.000 nieuw geworven ‘leden’ naar Den Haag gebracht worden, krijgt de EO in april 1984 de B-status toegewezen. Zendtijd voor actualiteitenrubriek ''[[Tijdsein]]'' maakt daarom plaats voor een feestelijk live-programma. [[Henriëtte Laan]] presenteert vanuit De Schelft in Noordwijkerhout, ''[[EO B-omroep, dank u]]''. Het programma wordt gevuld met muziek en reportages. Zowel prominenten als mensen op straat wordt de ruimte gegeven zijn of haar mening over de ontwikkeling van de omroep te uiten. Per 1 oktober 1984 mag de EO 20 uur radio en 90 minuten tv gaan uitzenden per week. | |||
Extra zendtijd vraagt om meer diversiteit in programma’s. De quizshow ''[[Spelregel]]'' met [[Rob van der Spek]] is populair. Deelnemers kunnen geld verdienen voor een goed doel, de hoofdprijs is een reis naar Israël. Ook de talkshow doet zijn intrede. De EO bewijst hierin wederom vernieuwend te kunnen zijn. ''[[Vrouw-zijn]]'' is het eerste Nederlandse ochtendprogramma. Presentatrices als [[Noor van Haaften]], [[Paulien Lens]], [[Hermine Wubs]], [[Henriëtte Laan]] en [[Wilma Vlug]] bespreken in de talkshow uiteenlopende ‘vrouwelijke’ kwesties. [[Henk Binnendijk]] en [[Tonneke Bijker]] reageren op vragen van kijkers. Gezinsbrede problemen worden in het futuristisch decor van ''[[De open cirkel]]'' besproken met [[Wim de Knijff]]. In ''[[De toren van Babel]]'' ontvangen Glashouwer en Knevel nog enkel EO-gezinde lieden. ''[[De wat heet geluk show]]'' ziet gasten van een meer verschillend pluimage. | |||
Het gevarieerde jongerenprogramma ''[[Ronduit-tv]]'' met [[Jan van den Bosch]], [[Alma de Vries]] en [[Henk Binnendijk]] ontwikkelt zich ook voorbij het beeldscherm. Vele jongeren nemen deel aan activiteiten van de Ronduit-club of lezen Ronduit-magazine. Voor de jeugd verschijnt het licht satirische nieuwsprogramma ''[[Bunkeren]]''. Poppenspeler [[Aad Peters]] ontwikkelt de figuren Sir Geoffrey en Smyrna, twee brutale journalisten. ''[[D’r kan nog meer bij]]'' maakt Peters voor kleuters. [[Dick Baarsen]] bedenkt de tekenfilmserie ''[[Job en z’n pa]]''. Met de tekeningen van [[Ton Holst]] en de stem van [[Leo de Vos]], leren vader en zoon uit ieder avontuur een belangrijke les. [[Wim de Knijff]] krijgt ondertussen hulp van [[Lanny van Rhee]] in ''[[Kinderkrant]]''. | |||
===Jaren 90=== | |||
In november 1990 wordt [[Ds. Arie van der Veer]] de nieuwe voorzitter van de omroepvereniging EO. Onder zijn beleid verliest de omroep haar scherpe kantjes, maar wint het aan leden; in 1992 wordt de A-status bereikt. Met de groei in ledenaantal wordt de steun in kerkelijk Nederland breder. Krachtige uniforme standpunten maken plaats voor verscheidenheid in opvattingen: eenheid vindt men in Jezus Christus. De houding van de EO naar buiten verandert. Het bereiken van ongelovigen met het Evangelie is de nieuwe missie. | |||
Programma’s die deze boodschap uitdragen zijn niet meer gebundeld op een vaste EO-avond. In de jaren tachtig strijdt de omroep nog tegen ‘de verVOOzing van Nederland’. Vanaf 1990 zijn EO programma’s verspreid over de week op het tweede net te zien, náást de ‘heidense’ omroepen [[VOO]] en [[TROS]]. Achtergronden bij de actualiteit worden vanaf 1993 gezamenlijk door de drie omroepen gebracht in ''[[2 vandaag]]''. [[Janny Fijnvandraat]] presenteert voor de EO, naast [[Mireille Bekooij]] en [[Rick Nieman]] van respectievelijk [[TROS]] en [[VOO]]. Minder in het oog springend is de samenwerking met [[VOO]] en [[TROS]] in ''[[Total work out]]'', flitsende gymnastiek op de vroege ochtend. | |||
De | EO’s A-status wordt afgetrapt met ''[[Het elfde uur]]''. De toebedeelde uitzendtijd op de late maandagavond geeft een podium voor de opvallende interviewstijl van [[Andries Knevel]]. Gasten met verschillende achtergronden worden blootgesteld aan de pittige vragen van “de koning Salomo van de EO”. De journalistieke identiteit van de EO komt ook niet in gedrang. ''[[Tijdsein]]'' blijft nog tot 1998 bestaan en niet onopgemerkt. Nog in 1996 verbiedt de Amsterdamse rechtbank een uitzending over abortusklinieken wegens dubieus verkregen informatie. Een EO-verslaggeefster gaat met een verborgen camera naar een abortuskliniek met het verzoek een zwangerschap van zestien weken te onderbreken. Onderzoeksjournalistiek is er verder met de reportageserie ''[[Antenne]]''. De latere EO- en NPO-voorzitter [[Henk Hagoort]] verzorgt de eindredactie. | ||
Bijbelstudie wordt verwerkt in programma’s met een nieuwe formule. [[Henk Binnendijk]] trekt in ''[[Wereld van verschil]]'' met jongeren door Israël, de Bijbel zit in de rugzak. De kracht wordt minder gezocht in de expliciete verkondiging. Mensen vertellen hun levensverhaal en over de mogelijke rol die God daarin speelt. [[Bert van Leeuwen]] praat in ''[[De keuze]]'' met mensen die iets positiefs gedaan hebben in moeilijke situaties. ''[[God verandert mensen]]'' met [[Feike ter Velde]] wordt ''[[De verandering]]''. Opvallende gasten als Ruud Gullit en Herman Brood schuiven aan bij [[Henk Binnendijk]] in ''[[Fifty-fifty]]''. [[Henny Huisman]] kan zijn tranen niet bedwingen bij de gedachte dat God Zijn Zoon opofferde voor de zonden van de mens. | |||
De jaren negentig vormen voor de EO ook het beginpunt van een eigen dramatraditie. Binnen de evangelische kerk staat men bedenkelijk tegenover het spelen van een rol. De omroep beperkt zich tot het aankopen van buitenlandse series zoals ‘Het kleine huis op de prairie’ en ‘the waltons’. Ze worden tot in den treuren herhaald bij gebrek aan andere ‘geschikte’ opties, zoals EO Visie in 1982 stelt: “De immoraliteit waarmee de series zijn ‘opgesierd’ zoals vrije seks, gebroken huwelijken en gezinnen maken de series ongeschikt voor de EO.” ''[[De laatste carrière]]'' is het eerste identiteitsdrama van de omroep. De serie gaat over pensioneringsproblematiek. [[Dick Rienstra]] speelt een werfbaas die in de VUT wordt gemanoeuvreerd. Het platte taalgebruik van de arbeiders op de scheepswerf doet de conservatieve EO-kijker fronsen. | |||
Na twintig jaar komt er een einde aan ''[[Kinderkrant]]''. [[Bert van Leeuwen]] vult het gat met ''[[Bert’s yellow cab]]''. Met zijn gele taxi reist hij door Nederland om wensen van kinderen uit te laten komen. Op bezoek bij [[Ben Ketting]] worden kinderen ontvangen als ''[[Prinsen en Prinsessen]]''. Ze kunnen hun verhaal kwijt aan hun gastheer, bij ieder probleem kent hij een passend en opbeurend religieus lied. In ''[[Ik ben Benjamin Ben]]'' beleeft een kleine roodharige deugniet allerlei avonturen. [[Marja Hofstee]] en [[Bill Angel]] houden hem in de gaten en vertellen Bijbelse verhalen. | |||
Gezinsproblematiek staat centraal in ''[[Midlife-magazine]]''. [[Wim de Knijff]] presenteert het programma vanaf een onfunctionele draaischijf. Experimenteel en vernieuwend is de vorm van ''[[50 kamers]]'', gepresenteerd door [[Bernard van den Bosch]] en [[Marc Dik]]. Jongeren discussiëren over controversiële thema’s met de camera vlak onder hun neus. Er is sprake van een vlotte cinematografie en geluidsmannen zijn pontificaal in beeld. De vorm wordt voortgezet in de talkshow ''[[Man en macht]]''. In deze tegenhanger van ''[[Vrouw zijn]]'', maakt [[Jan Bakker]] typische mannenproblemen bespreekbaar. Ook hier draagt een opvallend speelse cameravoering bij aan het toegankelijke karakter van het programma. Het kenmerkt de meer vooruitstrevende richting die de omroep is ingeslagen. |
Huidige versie van 10 jan 2020 om 10:55
Naam | Evangelische Omroep |
Oprichting | 21 april 1967 |
Voorzitter | Arjan Lock, Jaap Kooij |
Leden | 439.293 (1 april 2009) |
Huidige Zenders | Nederland 1, Nederland 2, Nederland 3, Radio 1, Radio 2, 3FM Radio 4, Radio 5 |
Omroep Status | A-status |
Aanvullende informatie | Televisievormgeving EO in jaartallen |
Externe info | officiële site |
Aanloop
Het is november 1965 wanneer de broeders Jan Kits en Johan van Oostveen op de knieën gaan om de Heer leiding en hulp te vragen bij de oprichting van een Evangelische Omroep. Aanleiding is het besluit van de NCRV dat de jaarlijkse spreekbeurten van de Nederlandse Christelijke Gemeenschapsbond (NCGB) voor de radio beëindigd worden vanwege een reorganisatie. Van Oostveen (lange tijd algemeen leider van de Gemeenschapsbond) en Kits beleggen een vergadering in ’t Brandpunt in Doorn, waar een commissie in het leven wordt geroepen die de mogelijkheden moet onderzoeken om tot Evangelische radio- en televisie-uitzendingen te komen. Bij de organisatie bestaat de intentie om met de NCRV tot samenwerking te komen, maar gesprekken en/of briefwisselingen hierover lopen in 1968 definitief stuk.
Op 21 april 1967 vindt de oprichting plaats van De Evangelische Omroep (DEO). Na aantijgingen van blasfemie, besluit men de naam EO aan te nemen. De basis van de organisatie bestaat naast evangelische ook uit vertegenwoordigers van reformatorische kerken. Doelstelling van de omroep is het Evangelie te laten doorklinken in alle geledingen van de maatschappij. Een grote advertentiecampagne heeft effect; op 1 april 1969 zijn 20.000 leden ingeschreven. Ruim genoeg voor de vereiste 15.000 benodigde leden voor de aanvraag van zendtijd als aspirant-omroep. Op 2 december 1969 bevestigt een brief van het ministerie van CRM de toekenning van zendtijd per 1 april 1970.
Het is kort dag voordat de eerste radio- en televisie-uitzendingen moeten plaats vinden. Praktische kennis voor de ontwikkeling van programma’s is amper aanwezig binnen de organisatie. Johan Koekoek zegt zijn baan als artdirector bij een reclamebureau op en gaat als programmaleider met een klein team van vrijwilligers en parttime medewerkers werken aan tv-programma’s. Medeoprichter Albert Ramaker (achtergrond bij Trans World Radio) neemt de leiding over de radioafdeling. Zijn zoon Oswin Ramaker en diens vrouw Marleen Ramaker, bezoeken in juni van 1969 een mediacongres in de VS. Ze enthousiasmeren daar radioproducer James Draper voor het EO-initiatief. Als coach voor de radioafdeling is hij niet de enige Amerikaan in dienst van de EO. Filmproducer en regisseur van de cultfilm ‘The Blob’, Irvin Yeaworth treedt in de beginperiode op als coach voor de televisieafdeling. Later wordt hij opgevolgd door de Canadese regisseur Jim Schwackhammer. Vanuit de Nederlandse omroepverenigingen zijn er amper ervaren medewerkers die zich geroepen voelen het ‘Woord voor de wereld’ te brengen. NOS-hoorspelactrice Ingrid Heinsius en WNR-radiojournalist Bert Pol zijn uitzonderingen.
“We hebben een Woord voor de wereld! Deze blijde boodschap is ‘anders’ dan de oppervlakkige pret van de wereld… Die pret dient steeds meer als verdoving, als roes om de leegte te vullen.” In het introductienummer van de EO-omroepgids Visie, zet het bestuur de richtlijnen voor de programmering uiteen. ‘Eenvoud’ is het sleutelwoord voor de televisieprogrammering die wegens een tekort aan Nederlandse medewerkers, nog voor een groot gedeelte uit buitenlandse producties zal bestaan. Een uur tv per week wordt voor de helft gevuld met een film, een kwartier religieuze muziek, tien minuten actualiteit met de Bijbel als achtergrond en tenslotte zal een specialist inhaken op de vertoonde film en de kijker confronteren met het Evangelie.
De aankondiging komt grotendeels overeen met de eerste tv-uitzending op 3 april 1970. De heer J.J. Rippen opent het programma met een welkom aan de kijker. Met Verborgen schatten start de eerste serie natuurfilms. In het eerste nummer van de ‘’EO Visie’’ (eerder verscheen al wel een introductienummer), wordt middels een ruim artikel verantwoording afgedragen over de producent van de film, het ‘’Moody Institute of Science’’. “Het is hun bedoeling dat door middel van deze films de mensen oog zullen krijgen voor de wonderen van God’s Schepping”. Rotterdam zingt brengt koor en samenzang vanuit ‘De Doelen’ in Rotterdam met Arie Pronk als dirigent. Het programma wordt afgesloten met een overzicht van komende programma’s van de Evangelische Omroep.
Jaren 70
“Het imago van de EO moet zijn: eigentijds, integer, positief, hulpvaardig”, aldus de EO strategienota van 1969. Filmproducties van het Moody Institute of Science blijven de televisieprogrammering in het eerste jaar vullen. Een enkele keer is een film te zien van de Canadese regisseur en tv-coach van de EO, Jim Schwackhammer. Zo schenkt de Canadese regering bijzonder archiefmateriaal voor zijn Geloven in oorlogstijd. De boodschap: zelfs in oorlogstijd tilt het geloof in de liefde van God de mens boven het bitterste lijden uit. Met het behalen van de C-status in oktober 1972, staat de omroep voor de uitdaging een volledig programma te bieden. Meer diversiteit is wettelijk vereist. De Bijbel blijft de norm, maar zoals dominee Glashouwer stelt zijn de lachspieren onderdeel van God’s schepping.
Veel gelachen wordt er echter nog niet in de beginjaren, de programma’s kennen een sobere toon. De omroep is een vereniging van leken die het televisievak nog moeten leren kennen. Een van Schwackhammer’s trainees Hans van Seventer, ontvangt ‘zomaar een christen’ in het praatprogramma Close up. Het concept komt ook terug in De wind blaast waarheen hij wil, met in de loop der jaren presentatie van Dirk Jan Bijker (1971), Henk Binnendijk (1973), Hans le Poole (1973), Emerson Vermaat (1974) en Marieke Tichelman (1979). Gesproken wordt met Nederlanders die een bijzonder relatie hebben met Jezus. Muzikaal wordt het als Jazzmuzikant Carel Heinsius religieuze artiesten ontvangt in Een handvol muziek. De kunstvorm wordt sowieso gezien als een uitstekende manier om een “interpretatie te gegeven van de enige weg: Jezus Christus”. Visie kondigt zo het programma Muziek uit studio 4 aan waarin Ko Durieux en later Wim Klein Haneveld vooral buitenlandse (gospel)-artiesten ontvangen. Regisseur Franz Arnold brengt met Muziek motief optredens van onder meer de platinablonde countryzangeres Evie Tornquist in beeld. De bekeerde Gert en Hermien komen ook op bezoek en presentator Carel Heinsius speelt vrolijk met zijn gasten mee. Liefhebbers van klassieke muziek vinden hun heil in Horen en zien, koorzang is er in Van u wil ik zingen onder presentatie van onder meer Heleen van Dijk.
Vernieuwend is de EO in 1971 met het eerste middagprogramma van Nederland Van hart tot hart, dat is afgestemd op de aan huis gebonden. Actief is de omroep vanaf 1972 met Metterdaad, een stichting en programma dat zich inzet voor christelijke projecten wereldwijd. Het magazine Open huis (EO) start in 1973 met medewerking van onder andere Dick Baarsen en Lanny Tan. Ietwat kleinburgerlijk zijn onderwerpen over volksdansen in Markelo en het gedrag van de sportvisser aan de waterkant. Volkscultuur komt ook uitgebreid terug in het magazine Holland ze zeggen…, met aandacht voor lokale gewoonten, levensstijlen en gebruiken in de vaderlandse provincies. Over de landsgrens gaan cameraman Harry König en regisseur Dirk Jan Bijker in 1972. Met meer dan 10 uur filmmateriaal keren zij terug van een reis naar Israël. Hoogtepunten worden verwerkt in het ‘filmgedicht’ Stromen van levend water naar Johannes, dat muzikaal wordt ondersteund door het ‘Deo Cantemus’-koor onder leiding van Arie Pronk.
Wim de Knijff en Dolf van Roode praten in Voor de kinderen met de jongste gelovigen over dingen die je niet kunt zien en er ‘toch wél zijn’. De jongens en meisjes van de bijbelclubs uit Den Helder zijn afkomstig van de school van meester De Knijff. In Zolder 9 leren kinderen bijbelse principes van de marionetpoppen Manneke en Kanneke. Babyboomers De Knijf en Van Roode zijn vrij in de ontwikkeling van hun kinderprogramma’s, verkondiging van het Woord middels marionetpoppen gaat het EO-bestuur te ver. Animatiefiguurtjes Bas en Barbara zijn wel blijvertjes in ''De kinderkrant. Knutselgrapjes, proefjes en reportages gepresenteerd door Wim de Knijff en Lanny van Rhee, vormen de basis voor het langlopende programma. Voor jongeren is het programma Windkracht 16 van Henk Binnendijk, waarin vragen aan de orde komen als over sex voor het huwelijk, het ontstaan van de mensheid en de waarheid van de bijbel. In 1979 start bovendien Ronduit-tv onder presentatie van Jan van den Bosch en Alma de Vries.
In het introductienummer van de EO Visie stelt Ds. W. Glashouwer nog dat er van dagsluitingen geen sprake zal zijn. Al in het begin van de jaren zeventig nemen de voorzitter en zijn zoon W.J.J. Glashouwer, tóch dagsluitingen voor zijn rekening. Aan omroepsters als schoondochter Marianne Glashouwer en Nen van Ramshorst de taak om liggend op de grond met een bezem, hun slechtziende voorzitter in te seinen voor de start van zijn televisiepreek. Met opgeheven vinger wordt de kijker duidelijk gemaakt waarom de EO tegen abortus, jeugdcultuur en alternatieve religies is. Het zijn standpunten waarop niet wordt afgeweken. De komst van directeur L.P. Dorenbos in 1974 versterkt de confronterende koers van de omroep. Nog in 1978 zal hij verklaren: “We leven in een tijd van geestelijke milieuvervuiling, omdat de samenleving wordt vergiftigd met seks, geweld en dronkenschap. Het huwelijk staat op de helling. Terreur en linkse indoctrinatie beheersen de media en de universiteiten.”
Het Woord van God dient als dijk tegen de stroom van verwereldlijking. Actualiteiten worden dan ook belicht met de Bijbel in de hand. Op de radio is er Klankbord, op televisie verschijnt Nader bekeken. Oud chef-sport van het Rotterdammer Kwartet, Meindert Leerling verzorgt de eindredactie. Presentatie is naast Leerling zelf, in handen van Peter Vedder en Heleen Verhagen. Journalist Aad Kamsteeg levert als EO’s eigen G.B.J. Hilterman, commentaar op het wereldnieuws. Objectiviteit is geen uitgangspunt. De EO keert zich tegen evolutie, communisme, staking, abortus, emancipatie van vrouwen, occultisme, maar ook tegen de Wereldraad van Kerken. Oud directeur Ad de Boer vertelt in zijn Adieu: "De visie op Israël is gebaseerd op het Oude Testament, tegen ontruiming van Gaza. Gescheiden ontwikkeling van ‘zwart’ en ‘blank’ in het Zuid-Afrika van de Apartheid is niet ongewenst. Afkeurend staat men wel tegenover kleine apartheid, de ontzegging voor ‘zwarten’ van toegang tot bepaalde faciliteiten." Zeker in de beginperiode krijgt de kijker dan ook de tijd om het ‘wereldse’ nieuws te laten bezinken. Het logo van Nader bekeken verschijnt in beeld, religieuze muziek verzet de gedachten.
Ook in documentaires en reportages klinkt de krachtige toon van de omroep door, al ligt het bestuur soms overhoop met haar tv-makers. Zo neemt de EO stelling vóór de Noord-Ierse protestanten van ds. Ian Paisley. De Visie van 30 juni 1974 meldt: “De Noord-Ierse protestanten zijn terecht beducht voor de vereniging met het Zuiden. Ook vanuit de historie weten zij dat de politieke en kerkelijke leiding in het Zuiden niet te vertrouwen is. In de tweede wereldoorlog bood de Ierse republiek nauwelijks bedekte steun aan Hitler.” De documentaire Voor God en Ulster, hoop of puinhoop van Ko Durieux uit 1973 geeft een iets milder beeld over de strijd tussen protestanten en rooms-katholieken. Rode draad in de uitzending is de verzoening tussen de twee in Jezus Christus, hetgeen zorgt voor een heftige botsing binnen de omroep. De strijd tegen abortus wordt in 1975 verbeeldt in een documentaire met de titel Het kind dat geen stem krijgt. Regisseur Meindert Leerling tracht in een scène het wonder van de bevalling te filmen, maar wordt daarin gecensureerd door het bestuur.
De EO levert een tegengeluid in een snel veranderende wereld. De koers van de EO kan volgens directeur L.P. Dorenbos niet confronterend genoeg zijn. Programma’s richten zich enkel tot de eigen parochie, van evangeliseren is geen sprake. Redelijk pragmatisch is nog Één lichaam waarin dominee Willem J.J. Glashouwer tracht een manier te vinden om te komen tot een bruisend nieuw gemeenteleven, zoals het was in de oorsprong van het christendom, de tijd van het Nieuwe Testament. Theoloog Francis Schaeffer praat over het verval van de Westerse cultuur in Hoe zouden wij dan leven?. Centraal in de meeste religieuze programma’s staat echter het spanningsveld tussen de evolutieleer en het scheppingsverhaal uit de Bijbel. Glashouwer presenteert de educatieve serie De Bijbel open, waarin archeologen, dominees en rabbijnen hem ondersteunen in zijn argumentatie voor het creationisme. Ter promotie van het programma Adam of aap verspreidt de EO een spiegeltje met op de achterkant een aap. De streng bebaarde Koos van Delden zet het uit de VS overgewaaide begrip ‘intelligent design’ uiteen. Het gevaar van occultisme staat centraal in Op zoek naar het hogere. Willem J.J. Glashouwer praat er met Willem J. Ouweneel over de ‘De mens van de twintigste eeuw op zoek naar het hogere’. Ouweneel stelt dat door het dorre materialisme en de consumptiemaatschappij, een oude hunkering boven komt waarin men op zoek gaat naar een tegenwicht, niet het occultisme maar Jezus Christus is daarbij het antwoord.
Jaren 80
De strenge koers onder directeur Dorenbos zet zich voort in de jaren tachtig. Er is sprake van een geestelijke strijd tegen de erkenning van homoseksualiteit, abortus en euthanasie. EO Visie stelt dat de Wet Gelijke Behandeling tal van Christelijke instellingen bedreigt: “Het zal onmogelijk worden van werknemers te verlangen dat ze zich gedragen naar Gods Woord.” Vrij vertaald betekent het dat de omroep werknemers wil kunnen weigeren die ongetrouwd samenwonen of een homofiele relatie hebben. “Als we zeggen dat de Bijbel onze grondslag is, willen dat ook in de praktijk waarmaken.” Acties door homovereniging COC volgen. Er wordt gebeld met de omroep met de vraag of praktiserende homo’s lid kunnen worden van de EO. De antwoorden worden op band opgenomen en door de VPRO radio afgedraaid.
De educatieve serie De Bijbel open krijgt een vervolg. W.J.J. Glashouwer gaat in Het ontstaan van de wereld op zoek naar de oorsprong van het leven. Het fundamenteel creationistisch uitgangspunt wordt gevoed door de inbreng van theoloog Francis Schaeffer en de christelijke wetenschappers Arthur Wilder Smith en C.L. Burdick. De nieuwe mens met Dolf van Roode schetst de bedoelingen en gevolgen van de filosofische stroming Frankfürter Schule. ‘Christenen te wapen!’ is de kreet waarmee de EO naar buiten treedt. L.P. Dorenbos spreekt over “demonische krachten die zijn losgebroken, als politiehonden moeten worden ingezet tegen vrouwen die…protesteren tegen abortus.”
De christelijke samenleving in Nederland ligt onder vuur, gevoelige onderwerpen die raken aan de christelijke beginselen zijn actueel. Henny Ruckert, Marjan Moolenaar en Janny Fijnvandraat zijn de gezichten die de actualiteit belichten in Tijdsein, een samenvoeging van Klankbord en Nader bekeken. Willem Glashouwer en later Andries Knevel bespreken in De toren van Babel stevige actuele onderwerpen als genetische manipulatie, de informatiemaatschappij en AIDS.
Een muzikaal intermezzo in het avondprogramma is Klankkleur. Lichte religieuze muziek van artiesten als Donny Monk en Act One Company verzet de zin van de kijker na Tijdsein en Babel. Wat volgt is bijbelstudie in programmaseries als Op weg naar het beloofde land. Presentator Henk Binnendijk reist door Egypte om het verhaal van de Israëlieten uit het boek Exodus visueel te maken. Binnendijk herhaalt de formule later onder meer in Zoals Mozes, De bergrede en Het Evangelie naar Johannes. Het zijn stevige verhandelingen van de Bijbelse verhalen, EO Visie publiceert ondersteunend materiaal.
Toch beginnen in de loop van de jaren tachtig programma’s een meer open karakter te krijgen. Henriëtte Laan presenteert 3 x M, More Message in the Media; ‘Meer evangelie in de media’. Evangelisatorisch jaar 1982 ziet Er is hoop, een ‘Pleidooi voor de aarde’. In een rechtstreeks programma treden kijkers telefonisch als getuigen of vraagsteller op. Baanbrekend voor de EO is God verandert mensen, een rechtstreeks evangeliserend tv-programma. Presentatoren Feike ter Velde en Wiesje Hoekendijk ontvangen gasten die vertellen hoe God hun leven veranderde. Het is het eerste EO-programma dat gericht is op de bekering van ongelovigen. Henk Binnendijk trekt met Hart op de tong Nederland in om mensen te confronteren met de ‘ernstige vraag’: gelooft u in God? De antwoorden zijn voor Binnendijk soms net zo confronterend als zijn vraag. Het bevalt niet ieder bestuurslid: “De EO is allereerst opgericht om de achterban te bedienen” en “Wat goed is voor de achterban, is ook goed voor de rest van ons volk.”
Nadat in april 1983 per estafette 80.000 nieuw geworven ‘leden’ naar Den Haag gebracht worden, krijgt de EO in april 1984 de B-status toegewezen. Zendtijd voor actualiteitenrubriek Tijdsein maakt daarom plaats voor een feestelijk live-programma. Henriëtte Laan presenteert vanuit De Schelft in Noordwijkerhout, EO B-omroep, dank u. Het programma wordt gevuld met muziek en reportages. Zowel prominenten als mensen op straat wordt de ruimte gegeven zijn of haar mening over de ontwikkeling van de omroep te uiten. Per 1 oktober 1984 mag de EO 20 uur radio en 90 minuten tv gaan uitzenden per week.
Extra zendtijd vraagt om meer diversiteit in programma’s. De quizshow Spelregel met Rob van der Spek is populair. Deelnemers kunnen geld verdienen voor een goed doel, de hoofdprijs is een reis naar Israël. Ook de talkshow doet zijn intrede. De EO bewijst hierin wederom vernieuwend te kunnen zijn. Vrouw-zijn is het eerste Nederlandse ochtendprogramma. Presentatrices als Noor van Haaften, Paulien Lens, Hermine Wubs, Henriëtte Laan en Wilma Vlug bespreken in de talkshow uiteenlopende ‘vrouwelijke’ kwesties. Henk Binnendijk en Tonneke Bijker reageren op vragen van kijkers. Gezinsbrede problemen worden in het futuristisch decor van De open cirkel besproken met Wim de Knijff. In De toren van Babel ontvangen Glashouwer en Knevel nog enkel EO-gezinde lieden. De wat heet geluk show ziet gasten van een meer verschillend pluimage. Het gevarieerde jongerenprogramma Ronduit-tv met Jan van den Bosch, Alma de Vries en Henk Binnendijk ontwikkelt zich ook voorbij het beeldscherm. Vele jongeren nemen deel aan activiteiten van de Ronduit-club of lezen Ronduit-magazine. Voor de jeugd verschijnt het licht satirische nieuwsprogramma Bunkeren. Poppenspeler Aad Peters ontwikkelt de figuren Sir Geoffrey en Smyrna, twee brutale journalisten. D’r kan nog meer bij maakt Peters voor kleuters. Dick Baarsen bedenkt de tekenfilmserie Job en z’n pa. Met de tekeningen van Ton Holst en de stem van Leo de Vos, leren vader en zoon uit ieder avontuur een belangrijke les. Wim de Knijff krijgt ondertussen hulp van Lanny van Rhee in Kinderkrant.
Jaren 90
In november 1990 wordt Ds. Arie van der Veer de nieuwe voorzitter van de omroepvereniging EO. Onder zijn beleid verliest de omroep haar scherpe kantjes, maar wint het aan leden; in 1992 wordt de A-status bereikt. Met de groei in ledenaantal wordt de steun in kerkelijk Nederland breder. Krachtige uniforme standpunten maken plaats voor verscheidenheid in opvattingen: eenheid vindt men in Jezus Christus. De houding van de EO naar buiten verandert. Het bereiken van ongelovigen met het Evangelie is de nieuwe missie.
Programma’s die deze boodschap uitdragen zijn niet meer gebundeld op een vaste EO-avond. In de jaren tachtig strijdt de omroep nog tegen ‘de verVOOzing van Nederland’. Vanaf 1990 zijn EO programma’s verspreid over de week op het tweede net te zien, náást de ‘heidense’ omroepen VOO en TROS. Achtergronden bij de actualiteit worden vanaf 1993 gezamenlijk door de drie omroepen gebracht in 2 vandaag. Janny Fijnvandraat presenteert voor de EO, naast Mireille Bekooij en Rick Nieman van respectievelijk TROS en VOO. Minder in het oog springend is de samenwerking met VOO en TROS in Total work out, flitsende gymnastiek op de vroege ochtend.
EO’s A-status wordt afgetrapt met Het elfde uur. De toebedeelde uitzendtijd op de late maandagavond geeft een podium voor de opvallende interviewstijl van Andries Knevel. Gasten met verschillende achtergronden worden blootgesteld aan de pittige vragen van “de koning Salomo van de EO”. De journalistieke identiteit van de EO komt ook niet in gedrang. Tijdsein blijft nog tot 1998 bestaan en niet onopgemerkt. Nog in 1996 verbiedt de Amsterdamse rechtbank een uitzending over abortusklinieken wegens dubieus verkregen informatie. Een EO-verslaggeefster gaat met een verborgen camera naar een abortuskliniek met het verzoek een zwangerschap van zestien weken te onderbreken. Onderzoeksjournalistiek is er verder met de reportageserie Antenne. De latere EO- en NPO-voorzitter Henk Hagoort verzorgt de eindredactie. Bijbelstudie wordt verwerkt in programma’s met een nieuwe formule. Henk Binnendijk trekt in Wereld van verschil met jongeren door Israël, de Bijbel zit in de rugzak. De kracht wordt minder gezocht in de expliciete verkondiging. Mensen vertellen hun levensverhaal en over de mogelijke rol die God daarin speelt. Bert van Leeuwen praat in De keuze met mensen die iets positiefs gedaan hebben in moeilijke situaties. God verandert mensen met Feike ter Velde wordt De verandering. Opvallende gasten als Ruud Gullit en Herman Brood schuiven aan bij Henk Binnendijk in Fifty-fifty. Henny Huisman kan zijn tranen niet bedwingen bij de gedachte dat God Zijn Zoon opofferde voor de zonden van de mens. De jaren negentig vormen voor de EO ook het beginpunt van een eigen dramatraditie. Binnen de evangelische kerk staat men bedenkelijk tegenover het spelen van een rol. De omroep beperkt zich tot het aankopen van buitenlandse series zoals ‘Het kleine huis op de prairie’ en ‘the waltons’. Ze worden tot in den treuren herhaald bij gebrek aan andere ‘geschikte’ opties, zoals EO Visie in 1982 stelt: “De immoraliteit waarmee de series zijn ‘opgesierd’ zoals vrije seks, gebroken huwelijken en gezinnen maken de series ongeschikt voor de EO.” De laatste carrière is het eerste identiteitsdrama van de omroep. De serie gaat over pensioneringsproblematiek. Dick Rienstra speelt een werfbaas die in de VUT wordt gemanoeuvreerd. Het platte taalgebruik van de arbeiders op de scheepswerf doet de conservatieve EO-kijker fronsen. Na twintig jaar komt er een einde aan Kinderkrant. Bert van Leeuwen vult het gat met Bert’s yellow cab. Met zijn gele taxi reist hij door Nederland om wensen van kinderen uit te laten komen. Op bezoek bij Ben Ketting worden kinderen ontvangen als Prinsen en Prinsessen. Ze kunnen hun verhaal kwijt aan hun gastheer, bij ieder probleem kent hij een passend en opbeurend religieus lied. In Ik ben Benjamin Ben beleeft een kleine roodharige deugniet allerlei avonturen. Marja Hofstee en Bill Angel houden hem in de gaten en vertellen Bijbelse verhalen. Gezinsproblematiek staat centraal in Midlife-magazine. Wim de Knijff presenteert het programma vanaf een onfunctionele draaischijf. Experimenteel en vernieuwend is de vorm van 50 kamers, gepresenteerd door Bernard van den Bosch en Marc Dik. Jongeren discussiëren over controversiële thema’s met de camera vlak onder hun neus. Er is sprake van een vlotte cinematografie en geluidsmannen zijn pontificaal in beeld. De vorm wordt voortgezet in de talkshow Man en macht. In deze tegenhanger van Vrouw zijn, maakt Jan Bakker typische mannenproblemen bespreekbaar. Ook hier draagt een opvallend speelse cameravoering bij aan het toegankelijke karakter van het programma. Het kenmerkt de meer vooruitstrevende richting die de omroep is ingeslagen.