KRO
| Naam | Katholieke Radio Omroep |
| Oprichting | 23 april 1925 |
| Voorzitter | Koen Becking |
| Leden | 456.490 (1 april 2009) |
| Huidige Zenders | Nederland 1, Nederland 2, Nederland 3, Radio 1, Radio 2, 3FM, Radio 4, Radio 5, Radio 6 |
| Omroep Status | A |
| Aanvullende informatie | Televisievormgeving KRO in jaartallen |
| Externe info | officiële site |
Katholiek
In 1925 kondigt de R.K. Radio-Gids aan: "Eindelijk is hij er. De eerste Officieele Avond. Het zal onzen lezers zeker veel genoegen doen te vernemen, dat te beginnen met 24 Nov. a.s. de K.R.O. iederen Dinsdagavond den zender der N.S.F. tot zijn dispositie heeft en de H.D.O. voor de uitzending in welwillendheid niet onderdoet en ons zijn orkest tot illustratie van die avonden afstaat."
Pastoor L. Perquin is medeoprichter en eerste voorzitter. De omroep heeft een sterke band met de katholieke kerk, de voorzitters J. Dito (1938) en vervolgens Prof. J. Kors (1945) Prof. E. van Waesberge (1959) zijn allen priester. In 1961 is Mr. H. van Doorn de eerste voorzitter die geen priester is. Met de komst van Th.Loerakker in 1973 wordt de vereniging democratischer, de eerste ledenraadsverkiezing wordt gehouden. De andere voorzitters zijn J. Hendriks (1978), Mr.B. Schmitz (1980), Ir. G. Braks (1991), F. Slangen (1996) en Koen Becking (2007)
Vereniging
In 1928 heeft de KRO al 100.000 leden. De groei zet zich voort. Vanaf 1974 wordt de Mikro Gids uitgegeven. Deze zwart gids in klein formaat is de tweede gids, naast de KRO Studio, later KRO Magazine. De uitgave is een succes, in 1987 heeft de omroep een recordaantal leden van 641.422. Net als bij alle omroepen daalt het aantal leden, in 2007 zijn er 461.000 leden. Eind jaren ’80 veranderen de ledenwerf acties meer in imagocampagnes. In 1989 is de slogan "Omdat er méér is", in 2000 "Het gevoel dat je wilt delen" en in 2002 de "Heiligencampagne".
Gebouw
De pastorie van pater Perquin aan de Spuistraat is de eerste locatie van de KRO. Vervolgens verhuist wordt een kantoor en studio aan de Herengracht in Amsterdam gebruikt. In 1931 verhuist de KRO naar de Emmastraat 52 in Hilversum, waar ook een studio in gebruik genomen wordt. Er wordt een 'Zakjesactie' voor de bouw van een nieuwe studio georganiseerd, alle katholieken in Nederland krijgen een zakje waarin ze geld kunnen doneren. In 1936 start de nieuwbouw aan de Emmastraat en in 1938 wordt het nieuwe gebouw in gebruik genomen.
In 1971 zijn er plannen voor een nieuwbouw Spanderswoud in Hilversum, maar dit plan blijkt te duur. De Emmastraat wordt tussen 1976 en 1979 gerenoveerd. In de jaren ’90 werken de verschillende omroepen steeds meer samen. Met AVRO en NCRV leidt het samenwerkingsverband ook tot een gezamenlijke nieuwbouw aan de ’s Gravelandseweg. In 1997 start de bouw en in 2000 betrekken de drie omroepen het AKN gebouw. De panden aan de Emmastraat zijn dan verkocht.
Radio
De eerste programma’s variëren van een radiocursus kerklatijn tot een cursus droogzwemmen. Ook start de KRO in 1933 met KRO-werelduitzendingen naar Indië en in 1934 de KRO-radiomissiedag, uitgezonden door 209 zenders in vijf werelddelen. Vanaf 1938 maakt pater Henri de Greeve Het Lichtbaken dat tot 1963 wordt uitgezonden. Na de oorlog is vooral Negen heit de klok enorm populair. Ook programma’s als Schoolradio, Moeders wil is wet, Adres onbekend en de actualiteitenrubriek Echo worden lange tijd uitgezonden. Hoorspelen als Sprong in het heelal en De Wadders bereiken een groot publiek.
Vanaf de jaren ’80 zijn het vooral programma’s als Het weeshuis van de hits (1981), Tijd voor Twee (1995) en Evers staat op (1998)
KRO televisie 1951-1959
De KRO laat zich op 16 oktober 1951 voor het eerst op televisie zien. Dit is het begin van de tweewekelijkse uitzendingen die de KRO gaat verzorgen. Voorzitter Kors maakt duidelijk dat hij het nieuwe medium ziet als een middel om het geloof onder de Nederlandse bevolking te verspreiden. Maar dat de voorzitter niet blij is met de komst van televisie is voor niemand een geheim. Kors is van mening dat televisie een gevaar zou kunnen zijn voor de morele volksgezondheid. Toch treft de KRO voorbereidingen voor zijn uitzendingen. Jan Castelijns wordt weggekaapt bij Philips om hoofd televisie te worden en oud-Polygoon werknemer Ben Mettrop wordt verantwoordelijk voor de regie. Samen vertrekken ze naar de BBC in Londen om meer te leren over het nieuwe medium. De derde man die wordt binnengehaald is Jan Delfgaauw. Hij zal zich gaan ontfermen over de productie. Naast deze mannen wordt er ook een vrouw aangenomen die het boegbeeld van de KRO wordt. Mies Bouwman is als omroepster het visitekaartje van de omroep.
De eerste jaren van de televisie wordt er door de KRO niet veel aandacht geschonken aan godsdienstige programma’s. Er zijn af en toe wel kerkdiensten, toneelstukken en documentaires over priester-arbeiders te zien, maar omdat er slechts één zender is wil de directie zo’n algemeen mogelijk programma brengen. In de jaren ’50 zendt de KRO dan ook voornamelijk opera’s, films en televisiespelen voor een breed publiek uit. Daarnaast zijn er vooraf opgenomen uitzendingen over actuele gebeurtenissen zoals de Olympische winterspelen en het vertrek van Juliana en Bernhard naar de VS.
In 1953 houdt pater Leopold Verhagen voor het eerst een toespraak op televisie. Zijn manier van spreken is niet zo vermanend en serieus als die van andere paters en dat zorgt voor succes. Jarenlang zullen deze toespraken een vaste plek in de programmering innemen. In 1955 wordt de zendtijd uitgebreid waardoor de KRO een derde uitzendavond kreeg. Het jaar ervoor wordt Hannie Lips als omroepster aangenomen om Mies Bouwman te vervangen. Langzaamaan ontstaan er terugkerende programma’s. In Wereldvisie wordt aandacht besteed aan wereldgebeurtenissen en in Gastenboek praat Mies Bouwman met Nederlanders die het nieuws hadden gehaald. Met Televitrine is er aandacht voor vrouwenmode. Dappere Dodo weet veel jonge kijkers aan zich te binden. Ondanks de moeite die er door de KRO wordt gedaan om goede programma’s te maken wordt er eind jaren ‘50 in de pers veelvuldig gesproken over de slechte kwaliteit van KRO’s zaterdagavond programma’s.
KRO televisie 1960-1969
Naast Dappere Dodo brengt de KRO in de jaren ‘60 de kinderprogramma’s Flip de Tovenaarsleerling en Oebele. Het allereerste programma met een verborgen camera, Kiekeboe, beleeft bij de KRO zijn première. Er is meer aandacht voor muziek met onder andere de Waauw show, maar er worden minder toneelspelen op het scherm gebracht omdat men het moeilijk vindt een spel te vinden dat voldoet aan de morele eisen die de omroep stelt. Nieuw op het programmarooster zijn het amusementenprogramma Piste en de actualiteitenrubriek Brandpunt. In 1963 verbiedt de overheid een uitzending wegens felle kritiek van christen-democraat Georges Bideault op de Franse minister De Gaulle. Eén jaar later wordt het programma met de Nipkowschijf onderscheiden.
In de jaren ’60 doen showprogramma’s hun intrede in de programmering. Zo is er de Johnny Kraaykamp show en wordt Jan en Alleman drie jaar lang uitgezonden. Naar aanleiding van Zaterdagavondakkoorden, waarin Teddy en Henk Scholten hun opwachting maken, constateert de pers dat de KRO op de goede weg is. Ook zetten ze zich wat betreft drama op de kaart met School voor volwassenen, Stadhuis op stelten en de comedy ’t Schaep met de 5 pooten.
Bestuurlijk verandert het een en ander. In 1961 neemt Van Doorn het stokje als voorzitter over van Kors. Van Doorn is de eerste voorzitter die geen priester is en onder zijn leiding wordt de omroep gemoderniseerd. De katholieke ideologie wordt vaker in de context van een onderwerp aangeboden in plaats van in de vorm van religieuze programma’s. Zo gaat Bisschop Bekkers zich in zijn epiloogachtige toespraakjes in Brandpunt steeds meer richten op actuele en maatschappelijke onderwerpen. Het succes van de toespraken van Leopold Verhagen wordt beduidend minder waardoor ze in 1967 van het scherm verdwijnen. Vanaf toen wordt er een evangelietekst door een acteur voorgedragen. Door het evangelie op een lossere manier te brengen hoopt de KRO een groter publiek te bereiken.
De programmamakers houden zich steeds minder aan de strenge voorschriften en er is meer ruimte voor een vrije manier om katholieke opvattingen in beeld te brengen. Dit gaat niet zonder slag of stoot. Zo komt de directie tussenbeide wanneer er bij Brandpunt in 1968 twee personen zonder katholieke achtergrond aangesteld zouden worden. Datzelfde jaar wordt Brandpunt-redacteur Fons van der Poel ontslagen omdat van Doorn het niet eens is met een uitzending die Van der Poel wil maken. Toch begint in 1969 de democratisering van de KRO die tot halverwege de jaren zeventig zal duren.
KRO televisie 1970-1979
De democratisering wordt voortgezet in de jaren zeventig. In 1973 vindt de eerste ledenraadsverkiezing plaats en met een ondernemingsraad wordt ook een democratische stap gezet. Er wordt begin jaren zeventig veel gepraat over de doelstelling en identiteit van de KRO. De conclusie is dat er pluriformiteit aanwezig moet zijn, maar ook plaats voor veelzijdige verslaggeving en relativering van het eigen commentaar. Hierbij moet ook de beleving van godsdienst centraler worden gesteld in programma’s. Dit gebeurt voornamelijk indirect of terzijde; veel programma’s die in hun geheel over religie gaan zijn er niet. Een uitzondering hierop is de opvolger van de epilooguitzendingen. Jan ter Laak, Jack de Valk en Maria van der Steeg starten in 1975 tv-diensten op zondag. Op zaterdag wordt er een programma uitgezonden met een specifiek pastoraal karakter. De zondag wordt twee keer beter bekeken dan de vroegere epilooguitzendingen.
Met pluriformiteit spreekt de KRO een groot publiek aan. Citroentje met suiker wordt de opvolger van ’t Schaep met de 5 pooten en ook het drama over een kapelaan en zijn parochie, Dagboek van een herdershond, wordt door een breed publiek gewaardeerd. De regisseur, Willy van Hemert, ontvangt in 1978 een Gouden Televizierring voor zijn bijdrage aan deze productie.
Voor de kinderen en jeugdigen wordt er ook drama op de buis gebracht. Met Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer? en Q en Q weet de KRO de jongere generatie aan zich te binden. Voor deze doelgroep wordt het langlopende Klassewerk gemaakt, waarin twee lagere scholen de strijd met elkaar aangaan en waarvan Hans van Willigenburg lang de presentator is. Voor de jongere kinderen wordt Peppi en Kokki geproduceerd en staat de KRO aan de wieg van een komisch duo dat bij vele generaties bekend staat om hun onhandige acties.
Aad van den Heuvel blijft in de jaren zeventig verbonden aan Brandpunt maar hij start ook de op nieuws gerichte J.C.J. van Speyk show en is presentator van de Alles is anders-show waarin informatie en amusement worden gecombineerd. Puur amusement is er in de vorm van spelprogramma’s zoals de BB-kwis onder leiding van Berend Boudewijn en het door Maartje van Weegen gepresenteerde Cijfers en letters. Laatstgenoemde is ook jarenlang het gezicht van Studio vrij waar allerlei thema’s en onderwerpen wekelijks aan bod komen. In Wat heet beter besteedt ze aandacht aan alternatieve geneeswijzen. Met dit soort programma’s richt de KRO zich nadrukkelijk tot de jonge vrouw.
KRO televisie 1980-1992
Verschillende programma’s uit het vorige decennium zoals Klassewerk, De ver van mijn bed show en Voor een briefkaart op de eerste rang worden in de jaren tachtig voortgezet. Dit betekent echter niet dat de jaren ‘80 geen nieuwe successen kennen. Zo begint het grote succes van Henny Huisman in 1983 wanneer hij het zeer populaire programma de Playbackshow gaat presenteren. Hij staat later ook aan de wieg van de Soundmixshow, Mini playbackshow en Surprise show.
Naast Huisman blijft Hans van Willigenburg een populair KRO gezicht met zijn programma Vrijdagavond met van Willigenburg. Frank Kramer presenteert het vermakelijke spelprogramma Hints en de Frank Kramer show. Mede dankzij deze successen wordt in 1987 een recordaantal leden bereikt: 641.422.
Naast amusementsprogramma’s zijn er ook serieuzere uitzendingen op de televisie te bewonderen. In Applaus wordt er onder leiding van verschillende presentatoren over kunst en cultuur gesproken en Brandpunt blijft de veel bekeken actualiteitenrubriek van de KRO. Echter komt eind jaren tachtig de betrouwbaarheid van dit programma in het geding wegens negatieve publiciteit rond de reportage over de vermeende handel in mensenhoofden.
Het einde van de jaren tachtig vindt er een grote verandering plaats in medialand. Door de toelating van de commerciële zender en de betrokkenheid van Joop van den Ende in die kwestie zegt de KRO de samenwerking met hem op. Dit betekent dat er in korte tijd naar nieuwe presentatoren en programmaformules moet worden gezocht. Met Ook dat nog!, dat in 1990 de Televizierring wint, blijkt de KRO een groot succes in huis te hebben en ook het spelprogramma Waku waku met Rob Fruithof zal vele jaren kijkers aan de buis gekluisterd houden. Het eind van de jaren tachtig en begin jaren negentig staan in het teken van een diepere samenwerking tussen de omroepen. Samen met de NCRV en AVRO ontwikkelt de KRO het spelletjesprogramma Boggle en in 1991 produceren deze omroepen samen het magazine Service Salon. Vanaf 1992 gingen de NCRV, AVRO en KRO gezamenlijk de programmering van Nederland 1 verzorgen.
Door de genreprogrammering op Nederland 1 wordt het belang van de KRO televisieavond ondergeschikt aan een programmering die de sterkste programma’s bij elkaar plaatst. De katholieke identiteit van de KRO komt door de ontwikkelingen steeds meer op de achtergrond te staan. Met sporadische eucharistievieringen en enkele programma’s die direct het geloof behandelen lijkt de KRO nog uitgesproken katholiek. In de meeste programma’s is de katholieke boodschap echter nauwelijks te herkennen.
