NOS Journaal-televisievormgeving: verschil tussen versies

Uit B&G Wiki
kGeen bewerkingssamenvatting
 
(139 tussenliggende versies door 9 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
===5 januari 1956===
===1956-1958===


De eerste leader van het ''NOS journaal'', toentertijd het ''NTS Journaal''. In de leader zijn shots te zien van een vliegtuig, zwemmers, een paardenkoets en een balletdanseres. De scène met de balletdanseres moet op aandringen van de NCRV worden verwijderd.  
{{ Vormgeving
| archief_link = [http://zoeken.beeldengeluid.nl/internet/index.aspx?ChapterID=1164&searchText=nts%20journaal%20 Beeld en Geluid]
| leader = niet bekend
| tune = [[Dolf van der Linden]]
| decor = niet van toepassing
| dagelijkse grafiek = [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NTS Grafische afdeling]]
| externe_info = [http://youtu.be/JYyRbP17xnw het eerste ''NTS journaal'' op YouTube]
}}
 
<br clear='all'>
De eerste leader van het ''NTS Journaal'' is een montage van filmbeelden met daaroverheen een animatie van zendstralen. Het fragment met de balletdanseres moet op aandringen van de NCRV worden verwijderd. Wie de montage en animatie heeft gemaakt is niet duidelijk. Vermoedelijk hebben [[Carel Enkelaar]] en [[Roel Renssen]], de hoofdredacteur en eerste medewerker van het journaal de leaderfilm bij [[Multifilm]] in Haarlem gemaakt in samenwerking met filmcutter [[Ton Majoor]]. De muziek is gecomponeerd door [[Dolf van der Linden]] en gespeeld door het [[Metropole Orkest]]. De openingstune eindigt met een gong en dit geluid zal in de jaren erna een van de meest constante elementen zijn van de ''NOS journaal''-vormgeving.
 
De nieuwslezer leest zijn teksten live voor terwijl de filmreportages in beeld zijn en hij komt in de regel niet in beeld. Er is dus zodoende geen decor. Het weerbericht wordt vooraf gegaan door een opname van een weerhuisje met muziekje. De weerman tekent de kaarten live in beeld in met lippenstift omdat dat, in tegenstelling tot krijt, geen geluid maakt en goed zichtbaar is voor de kijker thuis. De kaarten zitten in een driehoekige raamwerk op een standdaard die de weerman kan draaien. Ook de weerman is niet in beeld, kijkers zien alleen zijn arm.  


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsjournaalleader1956.jpg|thumb|Leader (1x gebruikt)<br>1956]]
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsjournaalleader1956.jpg|thumb|Leader (1x gebruikt)<br>1956]]
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsballetdanser1956.jpg|thumb|Leader (1x gebruikt)<br>1956]]
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsjournaalogo1956.jpg|thumb|Logo<br>1956<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsjournaalogo1956.jpg|thumb|Logo<br>1956<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsballetdanser1956.jpg|thumb|Leader (1x gebruikt)<br>1956]]
 
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:475323-12.JPG|thumb|Weerhuisje voor het weerbericht <br>1956]]
| width="150" | [[Afbeelding:56-1-5_weer.png|thumb|Het weerbericht<br>1956]]
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsjournaaljaren60.jpg|thumb|Einde (still)<br>1956]]


|}
|}


===jaren 50/60===
===1958-1969===
 
{{ vormgeving
| archief_link = [Beeld en Geluid]
| leader = [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NTS Grafische afdeling]]
| tune = gong
| decor = niet bekend
| dagelijkse grafiek = [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NTS Grafische afdeling]]
| externe_info =
}}
<br clear='all'>


Diverse titels die in de jaren '50 en '60 worden gebruikt.
Begin 1958 vervangt men de lange filmleader door een korte titelkaart met de programmatitel in een cursief lettertype in een donkergrijze cirkel. Het weekoverzicht, dat op 7 mei 1959 voor het eerst te zien is, heeft een eigen leader, ook met een cirkel en dezelfde typografie. Men gebruikt ook een andere titelkaart die min of meer gelijk is aan de eindetitel uit 1956 met het NTS-logo en de 'geschilderde' letters. Er is nog een derde titelkaart bekend met een grafisch ontwerp van [[Ton Holst]] en mogelijkk zijn er meer variaties geweest tussen 1958 en 1969. Bij de titelkaarten is geen muziek meer te horen, alleen de gong. [[Harry de Groot]] componeert een eindtune die op 6 april 1965 voor het eerst te horen is.
 
In de loop van de jaren zestig stapt men gelijdelijk af van het idee dat de nieuwslezer buiten beeld moet blijven. Van actuele gebeurtenissen zijn niet altijd film-reportages beschikbaar. Het filmen zelf, transport van de banden, het ontwikkelen en monteren van film kost nu eenmaal tijd. Daarom is de nieuwslezer vaker in beeld. Hij of zij zit dan aan een tafel met op de achtergrond een gestileerde wereldbol. In oktober 1966 verhuist de nieuwsstudio van Bussum naar Studio Santbergen in Hilversum. Daar komt achter de presentatoren een 'doorzicht projectiescherm' waarop met een glasdia-projector (stills) en een eidophor (bewegend beeld) geprojecteerd kan worden. Meestal worden hier abstracte patronen voor gebruikt.
 
De presentatie van de nieuwslezers wordt daarnaast afgewisseld met foto's en grafische beelden, zoals landkaarten, tabellen en live-animaties. De grafici van de [[Afdeling Grafisch Ontwerp]] van de NTS draaien in toerbeurt 'journaal-diensten' en maken, soms op het laatste moment, de benodigde grafiek.  


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsjournaallogojaren60.jpg|thumb|Leader (Kort)<br>jaren50/60]]
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsjournaallogojaren60.jpg|thumb|Leader (Kort)<br>jaren50/60]]
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsjournaaljaren60.jpg|thumb|Einde<br>jaren 60<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:Ntsjournaaljaren60.jpg|thumb|Einde (still)<br>jaren 60<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:Ton_Holst-_NTS_journaal.JPG|thumb|Titelkaart, ontwerp van [[Ton Holst]]<br>ca 1958 of later]]
 
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:Eugenie_Herlaar_2.png|thumb|[[Eugenie Herlaar]] in decor met gestileerde wereldbol, ca 1965]]
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001007253 001 con.jpg|thumb|[[Eugenie Herlaar]] in het decor met background-projection, oktober 1966]]
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001007262 002 con.jpg|thumb|[[Nico van Vliet]]<br>oktober 1966]]


|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:FritsThors.jpg|thumb|[[Frits Thors]]<br>ca 1966]]
| width="150" | [[Afbeelding:66-10-1_kaart.png|thumb|Grafiek uit het journaal <br>1-10-1966]]
|}
|}


===1969 - 1973===
===1969 - 1973===


Vanaf 1969 gaat het ''NTS journaal'' verder onder de naam ''NOS Journaal''. Het decor is voorzien van een chroma-key.
{{ vormgeving
| archief_link = [ Beeld en Geluid]
| leader =  [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]]
| tune = gong
| decor = niet bekend
| dagelijkse grafiek = [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]]
| externe_info =
}}
 
<br clear='all'>
 
Nadat de [[NTS]] en de [[NRU]] in 1969 fuseren tot de [[NOS]], verandert per 29 mei niet alleen de naam, maar ook de vormgeving van het journaal. Het ''NOS journaal'' opent met de gong, het nieuwe NOS-logo van [[Johan Volkerijk]] en een schreefloze letter. Het journaal gaat  vanaf 1 april 1970 in kleur uitzenden en dat betekent dat er gebruik gemaakt kan worden van chroma-key. De nieuwslezer zit voor een blauw scherm waar de regisseur een foto, grafiek of bewegend beeld in kan monteren.
 
De weermannen van de KNMI zijn al enige tijd niet meer in het journaal te zien. De nieuwslezer leest nu de tekst die het KNMI aanlevert.  


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
Regel 30: Regel 83:
| width="150" | [[Afbeelding:Journaallogo1969.jpg|thumb|Logo<br>1969]]
| width="150" | [[Afbeelding:Journaallogo1969.jpg|thumb|Logo<br>1969]]
| width="150" | [[Afbeelding:FritsThors1969.jpg|thumb|[[Frits Thors]]<br>1969<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:FritsThors1969.jpg|thumb|[[Frits Thors]]<br>1969<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:RienHuizing1971.jpg|thumb|[[Rien Huizing]]<br>1971<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001048606_004_con.jpg|thumb|[[Jan Gerritsen]] voor de chroma-key-wand<br>1-4-1970]]
 
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:RienHuizing1971.jpg|thumb|[[Rien Huizing]] <br>1971<br>]]


|}
|}


===1973 - 1979===
===1975 - 1979===
 
{{ vormgeving
| archief_link = [ Beeld en Geluid]
| leader =  [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]]
| tune = gong, [[Jerry van Rooyen]] / [[Afdeling decorontwerp|NOS Decorontwerp]]
| decor = [[Herman Coenen]]
| dagelijkse grafiek = [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]]
| externe_info =
}}
 
<br clear='all'>
In 1975 opent het journaal nog steeds met een gongslag en het NOS-logo, het "journaal'  is in een iets moderner lettertype gezet en er is wat meer kleur toegevoegd. De eindleader heeft een vrolijke tune, deze is gecomponeerd door [[Jerry van Rooyen]].
 
In 1975 wordt het blauwe scherm vervangen door een beige wand met een ruimtelijk patroon van vierkante blokjes, de ontwerper hiervan is vermoedelijk [[Herman Coenen]]. Links van de nieuwslezers is een blauwe titelkaart opgehangen voor chroma-key. Ongeveer een jaar later vervangt men het geblokte wandje door een effen beige wand met chroma-key blauwe uitsparing.


In de leader zien is het NOS logo te zien. Het logo maakt plaats voor de tekst van het journaal als het geluid van een gong klinkt.
[[John van Hest]] van de grafisch afdeling gaat zich toeleggen op de vormgeving van de dagelijkse grafiek bij het journaal. Er komen voorbedrukte kaarten waar fotografisch of met letraset teksten bij gezet worden, voorheen moesten de kaarten steeds opnieuw met de hand geschilderd of uitgesneden worden.  


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
Regel 44: Regel 114:
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalEinde1975.jpg|thumb|Eindleader<br>1975<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalEinde1975.jpg|thumb|Eindleader<br>1975<br>]]


|}
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:LousHaasdijk1976.jpg|thumb|[[Lous Haasdijk]])<br>1975<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001020757_022_con.jpg|thumb|[[Eugenie Herlaar]]<br>1975]]
| width="150" | [[Afbeelding:75_Fred_Emmer.png|thumb|[[Fred Emmer]]<br>3-2-1976]]


Het ''NOS journaal'' gebruikt drie decors tussen 1973 en 1979.
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:RienHuizing1974.jpg|thumb|Decor (Chroma-key) <br>1973-1975]]
| width="150" | [[Afbeelding:76-11-2_Joop_van_Zijl.png|thumb|[[Joop van Zijl]]<br>2-11-1976]]
| width="150" | [[Afbeelding:LousHaasdijk1976.jpg|thumb|Decor (Reliëf)<br>1975-1976<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:HarmenSiezen1979.jpg|thumb|[[Harmen Siezen]]<br>1976<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:HarmenSiezen1979.jpg|thumb|Decor (Bruine wand)<br>1976-1979<br>]]
| width="150" | [[Afbeelding:FredEmmer.jpg|thumb|[[Fred Emmer]]<br>1976]]


|}
|}
Regel 58: Regel 128:
===1980 - 1985===
===1980 - 1985===


Dit ontwerp is gemaakt door [[Will Bakker]], de muziek is gecomponeerd door een bedrijf in London.  
{{ vormgeving
| archief_link = [ Beeld en Geluid]
| leader =  [[Will Bakker]]/ [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]]
| tune = gong, niet bekend
| decor = [[Herman Coenen]] / [[Afdeling Decorontwerp|NOS Decorontwerp]]
| dagelijkse grafiek = [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]]
| externe_info = [https://www.youtube.com/watch?v=pz1ISB-tLOw compilatie van Will Bakker op YouTube]
}}
 
<br clear='all'>
In 1980 krijgt het ''NOS journaal'' een nieuwe leader, eindleader en een nieuw decor. De openings- en eindeleader zijn ontworpen door [[Will Bakker]] van de [[Afdeling Grafisch Ontwerp]]. De openingsleader bestaat uit een wereldkaart, opgebouwd uit dikke en dunne horizontale lijnen die in elkaar grijpen, het NOS-logo en gele letters. In de eindeleader 'klappen' de landkaart en de titels om de verticale as weg. Dit effect is uitgevoerd bij productiebureau Molinaire in Londen, het enige bedrijf dat destijds het gewenste effect kon maken.
 
Het 8 uur journaal heeft een leader van ongeveer 10 seconden en eindigt met de gong. Alle andere journaals openen met een korte leader met daaronder het geluid van de gong. De tune voor bij eindeleader is voor alle journaals gelijk. De componist is vermoedelijk [[Jerry van Rooyen]].
 
Het decor bestaat uit een effen wand met een ronding en een gestroomdlijnde inkeping waar met de chroma-key-techniek  titelkaarten van het journaal zelf, landkaarten of foto's horend bij de nieuwsitems getoond worden. De decorontwerper is mogelijk [[Herman Coenen]].
 
De journaaldiensten van de grafisch ontwerpers stoppen, [[John van Hest]] van [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]] wordt gedetacheerd bij het journaal. Hij en enkele freelance grafici komen op de redactie te werken en verzorgen daar de dagelijkse nieuwsgrafiek, zoals de landkaarten, foto's met titels en de weerkaarten.


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalLogo1980.jpg|thumb|Leader<br>1980 - 1985]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalLogo1980.jpg|thumb|Leader<br>1980 - 1985]]
| width="150" | [[Afbeelding:FredEmmer1982.jpg|thumb|Decor ([[Fred Emmer]])<br>1980-1985]]
| width="150" | [[Afbeelding:FredEmmer1982.jpg|thumb|[[Fred Emmer]]<br>1980-1985]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalEinde1980.jpg|thumb|Eindleader<br>1980 - 1985]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalEinde1980.jpg|thumb|Eindleader<br>1980 - 1985]]
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalStoring1980.JPG|thumb|Storing<br>1980 - 1985]]
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001056155_004_con.png|thumb|Logo<br>1980-1985]]
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001022973 001 con.jpg|thumb|[[Harmen Siezen]]<br>13-5-1980]]
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001022973 007 con.jpg|thumb|[[Rien Huizing]]<br>13-5-1980]]
| width="150" | [[Afbeelding:80-5-13 FTA001022973 016 con.jpg|thumb|[[Joop van Zijl]]<br>13-5-1980]]
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001032025_005_con.jpg|thumb|Grafische afdeling op de journaal-redactie<br>21-12-1983]]


|}
|}


===februari 1985 - januari 1987===
====Half zes journaal 1984====
 
{{ vormgeving
| archief_link = [Beeld en Geluid]
| ontwerp = [[Monique Korteweg]] / [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]]
| tune = gong, niet bekend
| dagelijkse grafiek = [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]]
| externe_info =  
}}
 
<br clear='all'>


In deze leader zijn schuivende wereldbollen te zien die in en uit elkaar draaien. Het ontwerp is gemaakt door [[Will Bakker]].
Het ''Half zes journaal'' gaat op 1 oktober 1984 van start. Dit journaal begint met een eenvoudige titelkaart, een gesproken aankondiging en het geluid van de gong. Het programma is gericht op gezinnen en is informeler dan het 'gewone' journaal. Het decor onderscheidt zich door het patroon van het half zes-logo en de ronde tafel met kranten. Het ontwerp is van [[Monique Korteweg]].


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:Journaallogo1985.jpg|thumb|Logo<br>1985]]
| width="150" | [[Afbeelding:84_half_zes_1.png|thumb]]
| width="150" | [[Afbeelding:JoopvanZijl1985.jpg|thumb|Decor (Chroma-key)<br>[[Joop van Zijl]]]]
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001051200_015_con.jpg|thumb|]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalEinde1985.jpg|thumb|Eindleader<br>1985]]
|}
 
===1985 - 1987===
 
{{ vormgeving
| archief_link = [Beeld en Geluid]
| leader =  [[Will Bakker]] / [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]]
| tune = gong, [[Jerry van Rooyen]]
| decor = [[Herman Coenen]], [[Nick de Weerd]] / [[Afdeling Decorontwerp|NOS Decorontwerp]]
| dagelijkse grafiek = [[Afdeling Grafisch Ontwerp]]
| externe_info = [http://youtu.be/Y4hqknIr6dc Compilatie van Will Bakker op YouTube]
}}
 
<br clear='all'>


|}
In februari 1985 krijgt het NOS Journaal een nieuwe vormgeving. De leader, een animatie van twee in elkaar draaiende wereldbollen, is wederom ontworpen door [[Will Bakker]]. In de eindleader zien we ook de twee wereldbollen met in kapitalen "Einde". Die letters verdwijnen in een latere versie. De animatie is gemaakt bij [[Antics Studio]] in Amsterdam op het animatieprogramma [[Antics]] van Alan Kitching. De tune is van [[Jerry van Rooyen]] en gespeeld door het [[Metropole Orkest]].
 
Om de presentatie te verlevendigen start het journaal met duo-presentatie. Twee journaallezers zitten aan één desk voor een chroma-key blauwe wand. Op deze wand projecteert men in de regie een beige wand met horizontale banen en de titelkaarten. De achtergrond is zodoende in de standaard medium close-up voor beide presentatoren gelijk, wat betekent dat de regie niet kan schakelen tussen de twee. Ook de nieuwslezers zijn niet erg tevreden met duo-presentatie, dus na de zomer van 1985 keert men weer terug naar één presentator. Het decor is ontwikkeld door [[Herman Coenen]] en [[Nick de Weerd]].


===januari 1987 - augustus 1988===
Zij ontwerpen ook een nieuwe set voor de weermannen van het KNMI. Achter een grote uitspraring in de wand met de kenmerkende banen, kunnen verschillende kaarten geschoven worden. Dit gebeurt handmatig door de toneelmeester. De weericonen, die [[Will Bakker]] voor de vorige nieuws-vormgeving ontwierp, zijn nu magnetisch en worden in beeld op de kaarten geplakt. In de korte journaals leest de nieuwspresentator het weer.


Dit is de laatste leader voor het ''NOS journaal'' . In de leader is een wereldbol te zien die telkens doorzichtiger wordt en verandert in een cijfer. Dit getal geeft aan om welke uitzending het gaat. De muziek is gecomponeerd door [[Stephen Emmer]].  
Het decor van het ''Half zes journaal'', gestart in 1984, wordt aangepast om beter aan te sluiten bij dat van het 8 uur journaal.  


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalLogo1987.jpg|thumb|Logo<br>1987 - 1988]]
| width="150" | [[Afbeelding:85_leader.png|thumb|leader]]
| width="150" | [[Afbeelding:Journaaldecor1987.jpg|thumb|Decor ([[Harmen Siezen]])<br>1987]]
| width="150" | [[Afbeelding:85_leader_2.png|thumb|leader]]
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_8-uur_journaal_-_Elleke_van_Doorn_22-8-1987.JPG‎|thumb|[[Elleke van Doorn]]<br>1987]]
| width="150" | [[Afbeelding:85_leader_3.png|thumb|leader]]


|}


{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_8-uur_journaal_leader_22-8-1987.JPG‎|thumb|Leader (Acht uur)<br>1987 - 1988]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalDubbelpresentatie1985.JPG|thumb|Dubbelpresentatie [[Fred Emmer]] en [[Elleke van Doorn]]]]
| width="150" | [[Afbeelding:HalfElfJournaal1987.jpg|thumb|Leader (Half elf)<br>1987 - 1988]]
| width="150" | [[Afbeelding:JoopvanZijl1985.jpg|thumb|[[Joop van Zijl]]]]
| width="150" | [[Afbeelding:85_weer_3.png|thumb|[[Fred Emmer]]]]


|}
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:85_weer_1.png|thumb|]]
| width="150" | [[Afbeelding:85_weer_2.png|thumb|]]
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001002033_021_con.jpg|thumb|[[John Bernard]]]]


Het NOS Journaal begint in 1987 ook met een weekjournaal. Hierin wordt teruggeblikt met het nieuws van de afgelopen week.
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalEindleader1985.JPG|thumb|Eindleader (1)<br>1985]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalEinde1985.jpg|thumb|Eindleader (2)<br>1985 - 1987]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalStoring1985.jpg|thumb|Storing]]


{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:Weekjournaal1988.jpg|thumb|Leader<br>1988]]
| width="150" | [[Afbeelding:FTA001051199_007_con.jpg|thumb|[[Maartje van Weegen]] Half zes journaal <br>1985]]
| width="150" | [[Afbeelding:Weekjournaallogo1988.jpg|thumb|Logo<br>1988]]
 
|}
|}


===1988 - 1994===
===1987 - 1988===


{{ vormgeving
{{ vormgeving
| archief_link = [ Beeld en Geluid]
| archief_link = [Beeld en Geluid]
| trivia = [[trivia: NOS Journaal-televisievormgeving 1988 -1994|Trivia]]
| artdirector = [[Carlo Delbosq]] / [[Afdeling Grafisch Ontwerp|NOS Grafisch Ontwerp]]
| ontwerpers = [[Theo Dijkslag]], [[Hans van Woudenberg]], [[Dirk-Jan de Bree]]
| tune = [[Stephen Emmer]]
| decor = [[Carlo Delbosq]], [[Nick de Weerd]] / [[Afdeling Decorontwerp|NOS Decorontwerp]]
| dagelijkse grafiek = [[Afdeling Grafisch Ontwerp]]
| externe_info =  
| externe_info =  
}}
}}
Regel 118: Regel 245:
<br clear='all'>
<br clear='all'>


Deze vormgeving is anderhalf jaar in gebruik en ontwikkeld door NOB Design, onder leiding van art-director [[Carlo Delbosq]]. Delbosq gaat voor het eerst de vormgeving van leader, tune en decor in samenhang ontwikkelen. Hij is als artdirector verantwoordelijk voor het hele vormgevings-pakket. In het team zitten verder [[Theo Dijkslag]] en [[Hans van Woudenberg]],  paintbox operator [[Dirk-Jan de Bree]], componist [[Stephen Emmer]] en decorontwerper [[Nick de Weerd]].


Deze leader bestaat uit balken die over het scherm heen vliegen gevuld met beelden. Op 30 september 1991 introduceert het ''NOS journaal'' nieuwe leaders voor de uitzendingen om 6 uur en 10 uur. De grafische vormgeving is van [[Dick van Stralen]] en bevat de muziek van [[Stephen Emmer]].
[[Theo Dijkslag]] ontwerpt een pakket aan leaders, elk journaal op de dag krijgt een iets andere versie. De leaders zijn gemaakt op de [[Cubicomp]], een computer voor driedimensionale aniamtie bij [[The Frame]], een Amsterdams computer grafisch bedrijf. De leader begint met de gong waarbij het NOS-logo veranderd in een driedimensionale wereldbol, deze verandert door een blinkende cursor in een cijfer. Dit getal geeft aan om welke uitzending het gaat. Delbosq ontwerpt het decor ook op de Cubicomp, [[Nick de Weerd]] zorgt ervoor dat het decor gerealiseerd wordt.
 
Het NOS Journaal begint in 1987 weer met een weekjournaal. Hierin wordt teruggeblikt op het nieuws van de afgelopen week. Deze uitzending heeft een afwijkende leader, de ontwerper hiervan is niet bekend.


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:NOSJournaalochtend1988.jpg|thumb|Leader (Ochtendbulletin)<br>1988 - 1994]]
| width="150" | [[Afbeelding:466885-11.JPG|thumb|Still uit de leader]]
| width="150" | [[Afbeelding:VierUurjournaal1991.jpg|thumb|Leader (4 uur)<br>1988 - 1991]]
| width="150" | [[Afbeelding:466885-13.JPG|thumb|Still uit de leader]]
| width="150" | [[Afbeelding:HalfZesjournaal1988.jpg|thumb|Leader (Half 6)<br>1988 - 1991]]
| width="150" | [[Afbeelding:466885-14.JPG|thumb|Still uit de leader]]


|}
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalLogo1987.jpg|thumb|Journaal-logo]]
| width="150" | [[Afbeelding:Nos_achtuur_journaal_1988.JPG|thumb|Logo 8 uur]]
| width="150" | [[Afbeelding:HalfElfJournaal1987.jpg|thumb|Leader Half 11]]


{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:ZesUurjournaal1991.jpg|thumb|Leader (6 uur)<br>1991 - 1994]]
| width="150" | [[Afbeelding:Journaaldecor1987.jpg|thumb|[[Harmen Siezen]]]]
| width="150" | [[Afbeelding:ZevenUurJournaal1988.jpg|thumb|Leader (7 Uur) <br>1988 - 1991]]
| width="150" | [[Afbeelding:NoralyBeyer1987.jpg|thumb|[[Noraly Beyer]]]]
| width="150" | [[Afbeelding:AchtUurJournaal1988.jpg|thumb|Leader (8 Uur) <br>1988 - 1994]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalTitels1987.jpg|thumb|[[Elleke van Doorn]]]]


|}


{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:TienUurJournaal1991.jpg|thumb|Leader (10 Uur)<br>1991 - 1994]]
| width="150" | [[Afbeelding:Weekjournaal1988.jpg|thumb|Weekjournaal-leader]]
| width="150" | [[Afbeelding:HalfElfjournaal1988.jpg|thumb|Leader (Half 11)<br>1988 - 1991]]
| width="150" | [[Afbeelding:Weekjournaallogo1988.jpg|thumb|Weekjournaal-logo]]
| width="150" | [[Afbeelding:NOSJournaallogo1988.jpg|thumb|Leader (Late Journaal)<br>1988 - 1994]]


|- valign="top"


|}
|}
===1988 - 1994===
{{ vormgeving
| archief_link = [ Beeld en Geluid]
| artdirector =  [[Carlo Delbosq]] / [[NOB Design]]
| ontwerpers = [[Ronald Vierbergen]], [[Hans van Woudenberg]], [[Lydia Pees]]
| tune = [[Stephen Emmer]]
| dagelijkse grafiek = [[Arie Teunissen]], [[Dick van Stralen]]
| externe_info =
}}
<br clear='all'>
Ondanks dat het vorige pakket nog niet zo lang draait, wil [[Gerard van der Wulp]] de nieuwe hoofdredacteur, een nieuwe vormgeving, naar verluid vanwege de komst van Nederland 3. De restyling is wederom onder leiding van  art-director [[Carlo Delbosq]] met onder andere ontwerpers [[Ronald Vierbergen]], [[Hans van Woudenberg]] en componist [[Stephen Emmer]].
De leader bestaat uit balken die rond de aarde zweven, op de balken is bewegend beeld te zien. De driedimensionale animaties worden gemaakt op het computersysteem TDI (Thompson Digital bij het bedrijf [[Digital Visuals]] in Amsterdam en in Parijs. De videoediting wordt gedaan door [[Rob Mooij]] van postproductiebedrijf [[VPC]]. Elk journaal heeft een eigen kleur. In de ochtend zijn de balk in de leader, de streep in het programma-logo en het decor geel. In de loop van de dag wordt dat groen en het 8 uur journaal is blauw. De late journaals zijn roze en rood.
Elke leader heeft daarbij een variatie op de tune van Emmer. De eindleader en tune zijn voor alle journaal gelijk.  De gong is verdwenen. De tunes zijn uitgevoerd door het London Symphony Orchestra.
Voor de dagelijkse graphics en het weer wordt de [[Paintbox]] geintroduceerd op de journaalredactie. De paintbox is een systeem voor digitale bewerking van (video-)beeld. Bij [[NOB Design]] zijn [[Margot Smeyer]] een [[Dick van Stralen]] verantwoordelijk voor de coördinatie van de dagelijkse journaal-vormgeving. Drie ontwerpers van de voormalige [[Afdeling Grafisch Ontwerp|grafische afdeling]] van de NOS (nu [[NOB Design]]) gaat permanent naar het NOS journaal, dat zijn [[Dick van Stralen]], [[Joop Vermeij]] en [[Arie Teunissen]].


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:ExtraJournaal1988.jpg|thumb|Leader (Extra) <br>1988 - 1994]]
| width="150" | [[Afbeelding:88_8_uur_1.png|thumb|Leader 8 uur]]
| width="150" | [[Afbeelding:Storing1988.jpg|thumb|Storing<br>1988 - 1994]]
| width="150" | [[Afbeelding:88_8_uur_2.png|thumb|Leader 8 uur]]
| width="150" | [[Afbeelding:88_8_uur_3.png|thumb|Leader 8 uur]]
 
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:NOSJournaalochtend1988.jpg|thumb|Leader (Ochtendbulletin)]]
| width="150" | [[Afbeelding:VierUurjournaal1991.jpg|thumb|Leader (4 uur)]]
| width="150" | [[Afbeelding:HalfZesjournaal1988.jpg|thumb|Leader (Half 6)]]
 
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:ZesUurjournaal1991.jpg|thumb|Leader (6 uur)]]
| width="150" | [[Afbeelding:ZevenUurJournaal1988.jpg|thumb|Leader (7 Uur) ]]
| width="150" | [[Afbeelding:AchtUurJournaal1988.jpg|thumb|Leader (8 Uur)]]


|}
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:TienUurJournaal1991.jpg|thumb|Leader (10 Uur)]]
| width="150" | [[Afbeelding:HalfElfjournaal1988.jpg|thumb|Leader (Half 11)]]
| width="150" | [[Afbeelding:NOSJournaallogo1988.jpg|thumb|Leader (Laat/Extra)]]


{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:Weekjournaal1988b.jpg|thumb|Leader<br>1988]]
| width="150" | [[Afbeelding:Storing1988.jpg|thumb|Storing]]
| width="150" | [[Afbeelding:Weekjournaallogo1988b.jpg|thumb|Logo<br>1988]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalDecor1988.jpg|thumb|Decor<br>1988 - 1991]]
| width="150" | [[Afbeelding:EllekevanDoorn1989.jpg|thumb|[[Elleke van Doorn]]]]


|}
|}


In voorjaar 1991 krijg het ''NOS journaal'' een nieuw decor. De lange bulletins (van 7 en 8 uur) worden uitgezonden vanuit Studio 8. Dit decor kenmerk zich door de schuin oplopende lijnen die zijn aangebracht. De korte uitzendingen komen vanaf de redactie.
====Nieuw decor 1991====
In voorjaar 1991 krijg het ''NOS journaal'' een nieuw decor. Tijdens de verbouwing is er een tijdelijk decor met de regiekamer op de achtergrond. De lange bulletins (van 7 en 8 uur) worden uitgezonden vanuit Studio 8. Dit decor kenmerk zich door de schuin oplopende lijnen die zijn aangebracht. De korte uitzendingen komen vanaf de redactie. De ontwerper van dit decor is niet bekend.


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalDecor1988.jpg|thumb|Decor<br>1988 - 1991]]
| width="150" | [[Afbeelding:TijdelijkDecor1990.jpg|thumb|Tijdelijk Decor<br>1991]]
| width="150" | [[Afbeelding:Achtuurdecor1991.jpg|thumb|Decor (8 Uur)<br>1991 - 1994]]
| width="150" | [[Afbeelding:Journaaldecor1991.jpg|thumb|Decor (Korte uitzendingen)<br>1991 - 1994]]
| width="150" | [[Afbeelding:Journaaldecor1991.jpg|thumb|Decor (Korte uitzendingen)<br>1991 - 1994]]
| width="150" | [[Afbeelding:Achtuurdecor1991.jpg|thumb|Decor (8 Uur)<br>1991 - 1994]]
|}
|}


Regel 174: Regel 338:
{{ vormgeving
{{ vormgeving
| archief_link = [ Beeld en Geluid]
| archief_link = [ Beeld en Geluid]
| trivia = [[trivia: NOS Journaal-televisievormgeving 1995 -2001|Trivia]]
| artdirector = [[Geert van Ooijen]] / [[NOB Design]]
| externe_info =  
| ontwerpers = [[Ronald Vierbergen]], [[Lydia Pees]], [[Dick van Stralen]]
| tune = [[Stephen Emmer]]
| decor = [[Dirk Debou]], [[André Postma]]
| dagelijkse grafiek = [[Arie Teunissen]], [[Dick van Stralen]]
|| externe_info =  
}}
}}


<br clear='all'>
<br clear='all'>
   
   
De vormgeving van dit pakket is van artdirector [[Geert van Ooijen]]. Verder werken ontwerpers [[Ronald Vierbergen]], [[Lydia Pees]] en [[Dick van Stralen]] aan het pakket. De leader voegt drie losse elementen samen: headlines, de stem en de gong. De verbeelding van de gong uit de leader wordt ook verwerkt in het decor van [[Dirk Debou]] en [[Andre Postma]].


De vormgeving van dit leaderpakket is van de hand van [[Dick van Stralen]] in samenwerking met [[Geert van Ooijen]]. De leader voegd drie losse elementen samen: headlines, de stem en de gong. De verbeelding van de gong uit de leader wordt ook verwerkt in het decor. [[Dirk Debou]] en [[Andre Postma]] zijn hiervoor verantwoordelijk.  
De differentiatie tussen de verschillende journaals blijft aanwezig in het verschil in kleur van de leader en de tunes verschillen ook van elkaar. Nieuw is de opbouw; na de aankondiging, gong en een openingsbeeld van een paar seconden volgen de 'headlines', korte fragmenten uit het aankomende journaal. Het weerbericht heeft weer een eigen bumper en tune gekregen.  


In de openingstune laat componist [[Stephen Emmer]] de gong ook terugkomen; voor het eerst sinds eind jaren '80 klinkt er bij het ''[[NOS journaal]]'' weer een gong. Voor de tune haalt Emmer inspiratie uit "A day in the life" van The Beatles en ''The Nine O'Clock News'' tune. Hij laat de compositie uitvoeren in de fameuze Abbey Road-studio's, door de London Philharmonic. De London Philharmonic werkt drie uur aan 36 tunes van nog geen tien seconden.  
Voor het eerst wordt de programma-vormgeving van alle NOS-programma's gelijkgeschakeld. Naast de vormgeving voor de journaals, ontwikkelt het team van Van Ooijen dus in dezelfde stijl en opzet ook decors, leaders en tunes voor het ''[[NOS Jeugdjournaal-televisievormgeving|Jeugdjournaal]]'', ''[[Studio Sport-televisievormgeving|Studio Sport]]'', ''[[NOS Actueel]]'' en ''[[NOS Den Haag vandaag]]''.
 
In de openingstune laat componist [[Stephen Emmer]] de gong weer terugkomen. Voor de tune haalt Emmer inspiratie uit "A day in the life" van The Beatles en ''The Nine O'Clock News'' tune. Hij laat de compositie uitvoeren in de fameuze Abbey Road-studio's, door het London Philharmonic Orchestra. Het Philharmonic heeft maar drie uur nodig om alle 36 tunes te spelen.  


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
Regel 191: Regel 362:
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalTienuur1995.jpg|thumb|Leader(Tien uur)<br>1995 - 2001]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalTienuur1995.jpg|thumb|Leader(Tien uur)<br>1995 - 2001]]


|}
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_weer_leader_1996.png‎|thumb|Weer leader<br>1995 - 2001]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalStoring2000.jpg|thumb|Storing<br>1995 - 2001]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalStoring2000.jpg|thumb|Storing<br>1995 - 2001]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalDecor1995.jpg|thumb|Decor (Korte uitzendingen)<br>1995 - 2001]]


|}
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalDecor1995.jpg|thumb|Decor (Korte uitzendingen)<br>1995 - 2001]]
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_journaal_decor_8-uur_1996.png‎|thumb|Decor (Acht uur)<br>1995 - 2001]]
| width="150" | [[Afbeelding:NoralyBeyer1995.jpg|thumb|[[Noraly Beyer]]<br>1 januari 1995]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalDecor8uur1995.jpg|thumb|Decor (Acht uur)<br>1995 - 2001]]
 
|}
|}


Regel 211: Regel 375:
{{ vormgeving
{{ vormgeving
| archief_link = [ Beeld en Geluid]
| archief_link = [ Beeld en Geluid]
| trivia = [[trivia: NOS Journaal-televisievormgeving 2001 -2005|Trivia]]
| artdirector = [[Lydia Pees]] / [[C-Iris]]
| ontwerpers = [[Ronald Vierbergen]]
| tune = [http://javamuziekprodukties.nl JaVa]
| decor = [[Anne-Mari Ahola]]
| dagelijkse grafiek = [[Arie Teunissen]], [[Dick van Stralen]]
| externe_info =  
| externe_info =  
}}
}}


<br clear='all'>
<br clear='all'>
Dit vormgevingspakket is ontworpen door artdirector [[Lydia Pees]] van [[C-Iris]] (voorheen [[NOB Design]]) is samenwerking met ontwerper [[Ronald Vierbergen]]. Een aantal elementen uit het vorige pakket zijn behouden, zo staat de wereldbol nog steeds centraal. In reactie op de aanpassing in de huisstijl van de NOS waarbij het logo van [[Johan Volkerijk]] uit 1969 gekanteld is, is de wereld in het zelfde schuine perspectief gezet. Er is een korte versie van de leader voor alle andere bulletins dan het 8 uur journaal, maar de vormgeving veranderd in de loop van de dag niet meer van kleur, zoals in de vorige twee pakketten.


Bij het pakket horen ook nieuwe leaders voor alle andere NOS-programma's: ''[[Studio Sport-televisievormgeving|Studio Sport]]'', ''[[NOS Actueel-televisievormgeving|NOS Actueel]]'', het ''[[NOS Jeugdjournaal-televisievormgeving|Jeugdjournaal]]'', ''Den Haag vandaag''. Het ''Jeugdjournaal'' heeft bijvoorbeeld een knikker in plaats van een wereldbol en bij ''NOS Actueel'' is er om de wereldbol geen windroos, maar een klok te zien. Ook de kleuren en de tunes zijn allemaal anders.


Deze leader is ontworpen door [http://www.c-iris.nl C-Iris] en de bijhorende muziek is gecomponeerd door het duo [http://javamuziekprodukties.nl JaVa], bestaande uit [[Robbert van Ark]] en [[Sven Jansen]].
De leaders beginnen met de gesproken aankondiging en de gong. De tunes zijn gecomponeerd door het duo [http://javamuziekprodukties.nl JaVa], bestaande uit [[Robbert van Ark]] en [[Sven Jansen]]. De decors voor de journaals en de andere NOS-programma's zijn ontworpen door [[Anne-Mari Ahola]]. Op het achterdoek is een still uit de leader te zien.  


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_journaal_decor_(korte_bulletins)_2001.png‎|thumb|Decor<br>2001]]
| width="150" | [[Afbeelding:Margavanpraag2002.jpg|thumb|Decor ([[Marga van Praag]])<br>2002]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalLogo2001.jpg|thumb|Logo<br>2001]]
| width="150" | [[Afbeelding:JournaalLogo2001.jpg|thumb|Logo<br>2001]]
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_journaal_storing_(2001).JPG‎|thumb|storing<br>2001 - 2005]]
| width="150" | [[Afbeelding:Journaal8uur2001.jpg|thumb|Decor (8 uur)<br>2001 - 2005]]


|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_journaal_-_weer_leader_(2001).JPG‎|thumb|Weer leader<br>2001 - 2005]]
|}
|}


{| class="wikitable"
===2005 - 2012===
|- valign="top"
 
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_journaal_decor_(8-uur)_2001.png‎|thumb|Decor (8 uur)<br>2001]]
{{ vormgeving
| width="150" | [[Afbeelding:Journaal8uur2001.jpg|thumb|Decor (8 uur)<br>2001 - 2005]]
| archief_link = [Beeld en Geluid]
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_journaal_-_weer_leader_(2001).JPG‎|thumb|Weer leader<br>2001 - 2005]]
| artdirector =  [[Martin Lambie-Nairn]] / [[Lambie-Nairn]]
| tune = [[Stephen Emmer]]
| decor = [[Ed Elting]]
| externe_info = [http://www.lambie-nairn.com/case-study/nos/ Lambie-Nairn.com]
}}
 
<br clear='all'>
Dit ontwerp maakt deel uit van een nieuwe huisstijl van de NOS die in 2005 in gebruik komt. Gelijktijd met de nieuwe huisstijl vindt ook een reorganisatie plaats; de televisie-, radio- en online redactie komen samen.
 
De huisstijl is een ontwerp van [[Martin Lambie-Nairn]], een Engelse ontwerper die lange tijd verantwoordelijk is voro de vormeving en huisstijl van de BBC. De leaders en decors van alle NOS-programma's krijgen een sterk op elkaar lijkende, logo's. leaders en decors om de herkenbaarheid van de NOS als zendgemachtigde te versterken. In het NOS-logo is de O rood gemaakt, de rode o komt terug in de leaders en in de decors als rode ronde tafel.
 
Het decor is van [[Ed Elting]] die hiervoor een aantal keer voor het NOS journaal de vormgeving verzorgde voor verkiezingsavonden. Het is een licht decor met een combinatie van warm hout en frisse witte wanden waarin LED-verlichting is verwerkt die van kleur kan veranderen. De korte journaals komen vanaf een studio op de redactievloer, het 8 uur journaal komt uit studio 8. Door een handig geplaatste spiegel lijkt het alsof er een lange gang achter de nieuwelezer is, terwijl de studio in werkelijkheid heel ondiep is. Het decor staat namelijk op een ronde draaischijf, achter het journaal-decor staan nog het decor voor het ''[[NOS Jeugdjournaal]]'' en ''[[NOVA]]''.


|}
De tunes voor het hele pakket van nieuwe leaders en bumpers in gecomponeerd door [[Stephen Emmer]].


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_journaal_storing_(2001).JPG‎|thumb|storing<br>2001 - 2005]]
| width="150" | [[Afbeelding:Decor2005.jpg|thumb|Decor (Korte uitzendingen)<br>2005 - 2012]]
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_Journaal_2002_04.jpg|thumb|Eindleader<br>2001 - 2005]]
| width="150" | [[Afbeelding:Journaallogo2005.png|thumb|Leader<br>2005 - 2012]]
| width="150" | [[Afbeelding:Decor8uur2005.jpg|thumb|Decor (Acht uur)<br>2005 - 2012]]


|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_journaal_storing.png‎|thumb|storing<br>2005 - 2012]]
|}
|}


===2005 - heden===
===2012 - heden===


{{ vormgeving
{{ vormgeving
| archief_link = [ Beeld en Geluid]
| archief_link = [Beeld en Geluid]
| trivia = [[trivia: NOS Journaal-televisievormgeving 2005 - heden|Trivia]]
| artdirector = [[Dann Smit]] / [[Cape Rock]]
| externe_info =  
| tune = [[Stephen Emmer]]
| decor = [[Ed Elting]]
| externe_info = [http://caperock.tv/28146/562521/projects/nos-rebrand CapeRock.tv]
}}
}}




<br clear='all'>
<br clear='all'>
Dit ontwerp wordt tot op heden nog gebruikt en is ontworpen door [[Martin Lambie-Nairn]]. De muziek/tune is gecomponeerd door [[Stephen Emmer]].
Dit leaderpakket is een ontwerp van [[Danny Smit]] / [http://caperock.tv/ Cape Rock]. Het decor is ontworpen door [http://www.fisheye.eu/ Fisheye] en de tune is van [http://www.cablejuice.nl/ Cablejuice]. Opvallende verandering is dat de nieuwspresentatoren in dit decor staand en lopend presenteren. Een groot deel van het decor bestaat uit beeldschermen waarop stilstaande beelden uit het nieuws te zien zijn. Wederom zijn ook de leaders, tunes en decors van de andere NOS-programma's gelijktijdig in deze nieuwe stijl meegenomen.
 


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:Decor2005.jpg|thumb|Decor (Korte uitzendingen)<br>2005 - heden]]
| width="150" | [[Afbeelding:NOSJournaal2012.png|thumb|NOS Journaallogo<br>2012 - heden]]
| width="150" | [[Afbeelding:Journaallogo2005.jpg|thumb|Leader<br>2005 - heden]]
| width="150" | [[Afbeelding:Journaal2012-01.jpg|thumb|Opening<br>2012 - 2016]]
| width="150" | [[Afbeelding:Decor8uur2005.jpg|thumb|Decor (Acht uur)<br>2005 - heden]]
| width="150" | [[Afbeelding:Journaal2012-02.jpg|thumb|Totaalshot<br>2012 - 2016]]
|}


|}
====Nieuw decor 2016====
In het najaar van 2016 wordt het decor van het NOS Journaal opgefrist en wordt het gedeeld met [[Nieuwsuur]] en het NOS [[Jeugdjournaal]]. Tussen 23 augustus en 1 december 2016 is er een tijdelijk decor in gebruik, vanwege een verbouwing in de normale studio. Tijdens de weekdagen is dit het decor van het NOS Sportjournaal en in het weekend is dit het decor van Studio Sport (beiden iets aangepast, onder andere met de kleuren van het NOS Journaal).


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_journaal_storing.png‎|thumb|storing<br>2005 - heden]]
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_Journaal_Tijdelijk_decor_weekdagen.png|thumb|Tijdelijk decor (weekdagen)<br>2016]]
 
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_Journaal_Tijdelijk_decor_weekenden.png|thumb|Tijdelijk decor (weekenden)<br>2016]]
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_Journaal_decor_2016_volledig.png|thumb|Totaalshot<br>2016 - heden]]
|- valign="top"
| width="150" | [[Afbeelding:NOS_Journaal_decor_2016.png|thumb|Opening<br>2016 - heden]]
|}
|}


[[Category: Televisievormgeving]]
[[Category: Programmavormgeving]] [[Category: Televisienieuws]]
[[Category: Zendgemachtigden]]

Huidige versie van 11 feb 2021 om 15:50

1956-1958

Beschikbaar in archiefBeeld en Geluid
Externe infohet eerste NTS journaal op YouTube


De eerste leader van het NTS Journaal is een montage van filmbeelden met daaroverheen een animatie van zendstralen. Het fragment met de balletdanseres moet op aandringen van de NCRV worden verwijderd. Wie de montage en animatie heeft gemaakt is niet duidelijk. Vermoedelijk hebben Carel Enkelaar en Roel Renssen, de hoofdredacteur en eerste medewerker van het journaal de leaderfilm bij Multifilm in Haarlem gemaakt in samenwerking met filmcutter Ton Majoor. De muziek is gecomponeerd door Dolf van der Linden en gespeeld door het Metropole Orkest. De openingstune eindigt met een gong en dit geluid zal in de jaren erna een van de meest constante elementen zijn van de NOS journaal-vormgeving.

De nieuwslezer leest zijn teksten live voor terwijl de filmreportages in beeld zijn en hij komt in de regel niet in beeld. Er is dus zodoende geen decor. Het weerbericht wordt vooraf gegaan door een opname van een weerhuisje met muziekje. De weerman tekent de kaarten live in beeld in met lippenstift omdat dat, in tegenstelling tot krijt, geen geluid maakt en goed zichtbaar is voor de kijker thuis. De kaarten zitten in een driehoekige raamwerk op een standdaard die de weerman kan draaien. Ook de weerman is niet in beeld, kijkers zien alleen zijn arm.

Leader (1x gebruikt)
1956
Leader (1x gebruikt)
1956
Logo
1956
Weerhuisje voor het weerbericht
1956
Het weerbericht
1956
Einde (still)
1956

1958-1969

Beschikbaar in archief[Beeld en Geluid]


Begin 1958 vervangt men de lange filmleader door een korte titelkaart met de programmatitel in een cursief lettertype in een donkergrijze cirkel. Het weekoverzicht, dat op 7 mei 1959 voor het eerst te zien is, heeft een eigen leader, ook met een cirkel en dezelfde typografie. Men gebruikt ook een andere titelkaart die min of meer gelijk is aan de eindetitel uit 1956 met het NTS-logo en de 'geschilderde' letters. Er is nog een derde titelkaart bekend met een grafisch ontwerp van Ton Holst en mogelijkk zijn er meer variaties geweest tussen 1958 en 1969. Bij de titelkaarten is geen muziek meer te horen, alleen de gong. Harry de Groot componeert een eindtune die op 6 april 1965 voor het eerst te horen is.

In de loop van de jaren zestig stapt men gelijdelijk af van het idee dat de nieuwslezer buiten beeld moet blijven. Van actuele gebeurtenissen zijn niet altijd film-reportages beschikbaar. Het filmen zelf, transport van de banden, het ontwikkelen en monteren van film kost nu eenmaal tijd. Daarom is de nieuwslezer vaker in beeld. Hij of zij zit dan aan een tafel met op de achtergrond een gestileerde wereldbol. In oktober 1966 verhuist de nieuwsstudio van Bussum naar Studio Santbergen in Hilversum. Daar komt achter de presentatoren een 'doorzicht projectiescherm' waarop met een glasdia-projector (stills) en een eidophor (bewegend beeld) geprojecteerd kan worden. Meestal worden hier abstracte patronen voor gebruikt.

De presentatie van de nieuwslezers wordt daarnaast afgewisseld met foto's en grafische beelden, zoals landkaarten, tabellen en live-animaties. De grafici van de Afdeling Grafisch Ontwerp van de NTS draaien in toerbeurt 'journaal-diensten' en maken, soms op het laatste moment, de benodigde grafiek.

Leader (Kort)
jaren50/60
Einde (still)
jaren 60
Titelkaart, ontwerp van Ton Holst
ca 1958 of later
Eugenie Herlaar in decor met gestileerde wereldbol, ca 1965
Eugenie Herlaar in het decor met background-projection, oktober 1966
Nico van Vliet
oktober 1966
Frits Thors
ca 1966
Grafiek uit het journaal
1-10-1966

1969 - 1973

Beschikbaar in archief[ Beeld en Geluid]


Nadat de NTS en de NRU in 1969 fuseren tot de NOS, verandert per 29 mei niet alleen de naam, maar ook de vormgeving van het journaal. Het NOS journaal opent met de gong, het nieuwe NOS-logo van Johan Volkerijk en een schreefloze letter. Het journaal gaat vanaf 1 april 1970 in kleur uitzenden en dat betekent dat er gebruik gemaakt kan worden van chroma-key. De nieuwslezer zit voor een blauw scherm waar de regisseur een foto, grafiek of bewegend beeld in kan monteren.

De weermannen van de KNMI zijn al enige tijd niet meer in het journaal te zien. De nieuwslezer leest nu de tekst die het KNMI aanlevert.

Logo
1969
Frits Thors
1969
Jan Gerritsen voor de chroma-key-wand
1-4-1970
Rien Huizing
1971

1975 - 1979

Beschikbaar in archief[ Beeld en Geluid]


In 1975 opent het journaal nog steeds met een gongslag en het NOS-logo, het "journaal' is in een iets moderner lettertype gezet en er is wat meer kleur toegevoegd. De eindleader heeft een vrolijke tune, deze is gecomponeerd door Jerry van Rooyen.

In 1975 wordt het blauwe scherm vervangen door een beige wand met een ruimtelijk patroon van vierkante blokjes, de ontwerper hiervan is vermoedelijk Herman Coenen. Links van de nieuwslezers is een blauwe titelkaart opgehangen voor chroma-key. Ongeveer een jaar later vervangt men het geblokte wandje door een effen beige wand met chroma-key blauwe uitsparing.

John van Hest van de grafisch afdeling gaat zich toeleggen op de vormgeving van de dagelijkse grafiek bij het journaal. Er komen voorbedrukte kaarten waar fotografisch of met letraset teksten bij gezet worden, voorheen moesten de kaarten steeds opnieuw met de hand geschilderd of uitgesneden worden.

Leader
1975
Leader
1975
Eindleader
1975
Lous Haasdijk)
1975
Eugenie Herlaar
1975
Fred Emmer
3-2-1976
Joop van Zijl
2-11-1976
Harmen Siezen
1976
Bestand:FredEmmer.jpg
Fred Emmer
1976

1980 - 1985

Beschikbaar in archief[ Beeld en Geluid]
Externe infocompilatie van Will Bakker op YouTube


In 1980 krijgt het NOS journaal een nieuwe leader, eindleader en een nieuw decor. De openings- en eindeleader zijn ontworpen door Will Bakker van de Afdeling Grafisch Ontwerp. De openingsleader bestaat uit een wereldkaart, opgebouwd uit dikke en dunne horizontale lijnen die in elkaar grijpen, het NOS-logo en gele letters. In de eindeleader 'klappen' de landkaart en de titels om de verticale as weg. Dit effect is uitgevoerd bij productiebureau Molinaire in Londen, het enige bedrijf dat destijds het gewenste effect kon maken.

Het 8 uur journaal heeft een leader van ongeveer 10 seconden en eindigt met de gong. Alle andere journaals openen met een korte leader met daaronder het geluid van de gong. De tune voor bij eindeleader is voor alle journaals gelijk. De componist is vermoedelijk Jerry van Rooyen.

Het decor bestaat uit een effen wand met een ronding en een gestroomdlijnde inkeping waar met de chroma-key-techniek titelkaarten van het journaal zelf, landkaarten of foto's horend bij de nieuwsitems getoond worden. De decorontwerper is mogelijk Herman Coenen.

De journaaldiensten van de grafisch ontwerpers stoppen, John van Hest van NOS Grafisch Ontwerp wordt gedetacheerd bij het journaal. Hij en enkele freelance grafici komen op de redactie te werken en verzorgen daar de dagelijkse nieuwsgrafiek, zoals de landkaarten, foto's met titels en de weerkaarten.

Leader
1980 - 1985
Fred Emmer
1980-1985
Eindleader
1980 - 1985
Storing
1980 - 1985
Logo
1980-1985
Harmen Siezen
13-5-1980
Rien Huizing
13-5-1980
Joop van Zijl
13-5-1980
Grafische afdeling op de journaal-redactie
21-12-1983

Half zes journaal 1984

Beschikbaar in archief[Beeld en Geluid]


Het Half zes journaal gaat op 1 oktober 1984 van start. Dit journaal begint met een eenvoudige titelkaart, een gesproken aankondiging en het geluid van de gong. Het programma is gericht op gezinnen en is informeler dan het 'gewone' journaal. Het decor onderscheidt zich door het patroon van het half zes-logo en de ronde tafel met kranten. Het ontwerp is van Monique Korteweg.

84 half zes 1.png
FTA001051200 015 con.jpg

1985 - 1987

Beschikbaar in archief[Beeld en Geluid]
Externe infoCompilatie van Will Bakker op YouTube


In februari 1985 krijgt het NOS Journaal een nieuwe vormgeving. De leader, een animatie van twee in elkaar draaiende wereldbollen, is wederom ontworpen door Will Bakker. In de eindleader zien we ook de twee wereldbollen met in kapitalen "Einde". Die letters verdwijnen in een latere versie. De animatie is gemaakt bij Antics Studio in Amsterdam op het animatieprogramma Antics van Alan Kitching. De tune is van Jerry van Rooyen en gespeeld door het Metropole Orkest.

Om de presentatie te verlevendigen start het journaal met duo-presentatie. Twee journaallezers zitten aan één desk voor een chroma-key blauwe wand. Op deze wand projecteert men in de regie een beige wand met horizontale banen en de titelkaarten. De achtergrond is zodoende in de standaard medium close-up voor beide presentatoren gelijk, wat betekent dat de regie niet kan schakelen tussen de twee. Ook de nieuwslezers zijn niet erg tevreden met duo-presentatie, dus na de zomer van 1985 keert men weer terug naar één presentator. Het decor is ontwikkeld door Herman Coenen en Nick de Weerd.

Zij ontwerpen ook een nieuwe set voor de weermannen van het KNMI. Achter een grote uitspraring in de wand met de kenmerkende banen, kunnen verschillende kaarten geschoven worden. Dit gebeurt handmatig door de toneelmeester. De weericonen, die Will Bakker voor de vorige nieuws-vormgeving ontwierp, zijn nu magnetisch en worden in beeld op de kaarten geplakt. In de korte journaals leest de nieuwspresentator het weer.

Het decor van het Half zes journaal, gestart in 1984, wordt aangepast om beter aan te sluiten bij dat van het 8 uur journaal.

leader
leader
leader


Dubbelpresentatie Fred Emmer en Elleke van Doorn
Joop van Zijl
Fred Emmer
85 weer 1.png
85 weer 2.png
John Bernard
Eindleader (1)
1985
Eindleader (2)
1985 - 1987
Storing
Maartje van Weegen Half zes journaal
1985

1987 - 1988

Beschikbaar in archief[Beeld en Geluid]


Deze vormgeving is anderhalf jaar in gebruik en ontwikkeld door NOB Design, onder leiding van art-director Carlo Delbosq. Delbosq gaat voor het eerst de vormgeving van leader, tune en decor in samenhang ontwikkelen. Hij is als artdirector verantwoordelijk voor het hele vormgevings-pakket. In het team zitten verder Theo Dijkslag en Hans van Woudenberg, paintbox operator Dirk-Jan de Bree, componist Stephen Emmer en decorontwerper Nick de Weerd.

Theo Dijkslag ontwerpt een pakket aan leaders, elk journaal op de dag krijgt een iets andere versie. De leaders zijn gemaakt op de Cubicomp, een computer voor driedimensionale aniamtie bij The Frame, een Amsterdams computer grafisch bedrijf. De leader begint met de gong waarbij het NOS-logo veranderd in een driedimensionale wereldbol, deze verandert door een blinkende cursor in een cijfer. Dit getal geeft aan om welke uitzending het gaat. Delbosq ontwerpt het decor ook op de Cubicomp, Nick de Weerd zorgt ervoor dat het decor gerealiseerd wordt.

Het NOS Journaal begint in 1987 weer met een weekjournaal. Hierin wordt teruggeblikt op het nieuws van de afgelopen week. Deze uitzending heeft een afwijkende leader, de ontwerper hiervan is niet bekend.

Still uit de leader
Still uit de leader
Still uit de leader
Journaal-logo
Logo 8 uur
Leader Half 11
Harmen Siezen
Noraly Beyer
Elleke van Doorn


Weekjournaal-leader
Weekjournaal-logo

1988 - 1994

Beschikbaar in archief[ Beeld en Geluid]


Ondanks dat het vorige pakket nog niet zo lang draait, wil Gerard van der Wulp de nieuwe hoofdredacteur, een nieuwe vormgeving, naar verluid vanwege de komst van Nederland 3. De restyling is wederom onder leiding van art-director Carlo Delbosq met onder andere ontwerpers Ronald Vierbergen, Hans van Woudenberg en componist Stephen Emmer.

De leader bestaat uit balken die rond de aarde zweven, op de balken is bewegend beeld te zien. De driedimensionale animaties worden gemaakt op het computersysteem TDI (Thompson Digital bij het bedrijf Digital Visuals in Amsterdam en in Parijs. De videoediting wordt gedaan door Rob Mooij van postproductiebedrijf VPC. Elk journaal heeft een eigen kleur. In de ochtend zijn de balk in de leader, de streep in het programma-logo en het decor geel. In de loop van de dag wordt dat groen en het 8 uur journaal is blauw. De late journaals zijn roze en rood.

Elke leader heeft daarbij een variatie op de tune van Emmer. De eindleader en tune zijn voor alle journaal gelijk. De gong is verdwenen. De tunes zijn uitgevoerd door het London Symphony Orchestra.

Voor de dagelijkse graphics en het weer wordt de Paintbox geintroduceerd op de journaalredactie. De paintbox is een systeem voor digitale bewerking van (video-)beeld. Bij NOB Design zijn Margot Smeyer een Dick van Stralen verantwoordelijk voor de coördinatie van de dagelijkse journaal-vormgeving. Drie ontwerpers van de voormalige grafische afdeling van de NOS (nu NOB Design) gaat permanent naar het NOS journaal, dat zijn Dick van Stralen, Joop Vermeij en Arie Teunissen.

Leader 8 uur
Leader 8 uur
Leader 8 uur
Leader (Ochtendbulletin)
Leader (4 uur)
Leader (Half 6)
Leader (6 uur)
Leader (7 Uur)
Leader (8 Uur)
Leader (10 Uur)
Leader (Half 11)
Leader (Laat/Extra)
Storing
Decor
1988 - 1991
Elleke van Doorn

Nieuw decor 1991

In voorjaar 1991 krijg het NOS journaal een nieuw decor. Tijdens de verbouwing is er een tijdelijk decor met de regiekamer op de achtergrond. De lange bulletins (van 7 en 8 uur) worden uitgezonden vanuit Studio 8. Dit decor kenmerk zich door de schuin oplopende lijnen die zijn aangebracht. De korte uitzendingen komen vanaf de redactie. De ontwerper van dit decor is niet bekend.

Tijdelijk Decor
1991
Decor (8 Uur)
1991 - 1994
Decor (Korte uitzendingen)
1991 - 1994

1995 - 2001

Beschikbaar in archief[ Beeld en Geluid]


De vormgeving van dit pakket is van artdirector Geert van Ooijen. Verder werken ontwerpers Ronald Vierbergen, Lydia Pees en Dick van Stralen aan het pakket. De leader voegt drie losse elementen samen: headlines, de stem en de gong. De verbeelding van de gong uit de leader wordt ook verwerkt in het decor van Dirk Debou en Andre Postma.

De differentiatie tussen de verschillende journaals blijft aanwezig in het verschil in kleur van de leader en de tunes verschillen ook van elkaar. Nieuw is de opbouw; na de aankondiging, gong en een openingsbeeld van een paar seconden volgen de 'headlines', korte fragmenten uit het aankomende journaal. Het weerbericht heeft weer een eigen bumper en tune gekregen.

Voor het eerst wordt de programma-vormgeving van alle NOS-programma's gelijkgeschakeld. Naast de vormgeving voor de journaals, ontwikkelt het team van Van Ooijen dus in dezelfde stijl en opzet ook decors, leaders en tunes voor het Jeugdjournaal, Studio Sport, NOS Actueel en NOS Den Haag vandaag.

In de openingstune laat componist Stephen Emmer de gong weer terugkomen. Voor de tune haalt Emmer inspiratie uit "A day in the life" van The Beatles en The Nine O'Clock News tune. Hij laat de compositie uitvoeren in de fameuze Abbey Road-studio's, door het London Philharmonic Orchestra. Het Philharmonic heeft maar drie uur nodig om alle 36 tunes te spelen.

Leader (Korte uitzendingen)
1995 - 2001
Leader (Zes uur)
1995 - 2001
Leader(Tien uur)
1995 - 2001
Weer leader
1995 - 2001
Storing
1995 - 2001
Decor (Korte uitzendingen)
1995 - 2001
Decor (Acht uur)
1995 - 2001

2001 - 2005

Beschikbaar in archief[ Beeld en Geluid]


Dit vormgevingspakket is ontworpen door artdirector Lydia Pees van C-Iris (voorheen NOB Design) is samenwerking met ontwerper Ronald Vierbergen. Een aantal elementen uit het vorige pakket zijn behouden, zo staat de wereldbol nog steeds centraal. In reactie op de aanpassing in de huisstijl van de NOS waarbij het logo van Johan Volkerijk uit 1969 gekanteld is, is de wereld in het zelfde schuine perspectief gezet. Er is een korte versie van de leader voor alle andere bulletins dan het 8 uur journaal, maar de vormgeving veranderd in de loop van de dag niet meer van kleur, zoals in de vorige twee pakketten.

Bij het pakket horen ook nieuwe leaders voor alle andere NOS-programma's: Studio Sport, NOS Actueel, het Jeugdjournaal, Den Haag vandaag. Het Jeugdjournaal heeft bijvoorbeeld een knikker in plaats van een wereldbol en bij NOS Actueel is er om de wereldbol geen windroos, maar een klok te zien. Ook de kleuren en de tunes zijn allemaal anders.

De leaders beginnen met de gesproken aankondiging en de gong. De tunes zijn gecomponeerd door het duo JaVa, bestaande uit Robbert van Ark en Sven Jansen. De decors voor de journaals en de andere NOS-programma's zijn ontworpen door Anne-Mari Ahola. Op het achterdoek is een still uit de leader te zien.

Logo
2001
storing
2001 - 2005
Decor (8 uur)
2001 - 2005
Weer leader
2001 - 2005

2005 - 2012

Beschikbaar in archief[Beeld en Geluid]
Externe infoLambie-Nairn.com


Dit ontwerp maakt deel uit van een nieuwe huisstijl van de NOS die in 2005 in gebruik komt. Gelijktijd met de nieuwe huisstijl vindt ook een reorganisatie plaats; de televisie-, radio- en online redactie komen samen.

De huisstijl is een ontwerp van Martin Lambie-Nairn, een Engelse ontwerper die lange tijd verantwoordelijk is voro de vormeving en huisstijl van de BBC. De leaders en decors van alle NOS-programma's krijgen een sterk op elkaar lijkende, logo's. leaders en decors om de herkenbaarheid van de NOS als zendgemachtigde te versterken. In het NOS-logo is de O rood gemaakt, de rode o komt terug in de leaders en in de decors als rode ronde tafel.

Het decor is van Ed Elting die hiervoor een aantal keer voor het NOS journaal de vormgeving verzorgde voor verkiezingsavonden. Het is een licht decor met een combinatie van warm hout en frisse witte wanden waarin LED-verlichting is verwerkt die van kleur kan veranderen. De korte journaals komen vanaf een studio op de redactievloer, het 8 uur journaal komt uit studio 8. Door een handig geplaatste spiegel lijkt het alsof er een lange gang achter de nieuwelezer is, terwijl de studio in werkelijkheid heel ondiep is. Het decor staat namelijk op een ronde draaischijf, achter het journaal-decor staan nog het decor voor het NOS Jeugdjournaal en NOVA.

De tunes voor het hele pakket van nieuwe leaders en bumpers in gecomponeerd door Stephen Emmer.

Decor (Korte uitzendingen)
2005 - 2012
Leader
2005 - 2012
Decor (Acht uur)
2005 - 2012
storing
2005 - 2012

2012 - heden

Beschikbaar in archief[Beeld en Geluid]
Externe infoCapeRock.tv



Dit leaderpakket is een ontwerp van Danny Smit / Cape Rock. Het decor is ontworpen door Fisheye en de tune is van Cablejuice. Opvallende verandering is dat de nieuwspresentatoren in dit decor staand en lopend presenteren. Een groot deel van het decor bestaat uit beeldschermen waarop stilstaande beelden uit het nieuws te zien zijn. Wederom zijn ook de leaders, tunes en decors van de andere NOS-programma's gelijktijdig in deze nieuwe stijl meegenomen.


NOS Journaallogo
2012 - heden
Opening
2012 - 2016
Totaalshot
2012 - 2016

Nieuw decor 2016

In het najaar van 2016 wordt het decor van het NOS Journaal opgefrist en wordt het gedeeld met Nieuwsuur en het NOS Jeugdjournaal. Tussen 23 augustus en 1 december 2016 is er een tijdelijk decor in gebruik, vanwege een verbouwing in de normale studio. Tijdens de weekdagen is dit het decor van het NOS Sportjournaal en in het weekend is dit het decor van Studio Sport (beiden iets aangepast, onder andere met de kleuren van het NOS Journaal).

Tijdelijk decor (weekdagen)
2016
Tijdelijk decor (weekenden)
2016
Totaalshot
2016 - heden
Opening
2016 - heden
Overgenomen van "https://wiki.beeldengeluid.nl/index.php?title=NOS_Journaal-televisievormgeving&oldid=173292"